كاربران سيستم هاى رايانه اى هر از گاهى نيازهايى پيدا مى كنند كه تأمين آنها سخت و يا زمان بر است به عنوان مثال مى توان به درخواست نرم افزارهايى براى موارد خاص اشاره كرد و يا جست وجو و به دست آوردن مقالات علمى اى كه در كتابخانه ها موجود نيست و غيره. اما در مقابل ممكن است در گوشه اى از جهان شخصى وجود داشته باشد كه تمامى اين اطلاعات را در اختيار داشته باشد و به علاوه حاضر باشد كه اطلاعات را بدون هيچ گونه چشم داشت مالى در اختيار شما قرار دهد، حال چگونه مى توان از او كمك گرفت
تكنولوژى P2P اين امكان را به شما مى دهد كه در صورت توافق طرفين بتوانيد از اين امكانات استفاده كنيد، برخى از ارائه كنندگان خدمات P2P به دنبال منافع تجارى خود هستند اما برخى ديگر به صورت رايگان حاضر به ارائه اين سرويس مى باشند. در حقيقت (peer to peer) P2P يك شبكه رايانه اى است كه به جاى اتكا بر يك يا چند server اتكايش بر قدرت محاسباتى و پهناى باند رايانه هاى اعضاى خود است و لذا تمامى رايانه هاى موجود در اين شبكه توانايى و مسئوليت يكسانى دارند.
برخلاف مدل رايج server/client اطلاعات وب سايت روى يك رايانه server قرار دارد و ساير client ها از سراسر جهان به آن به صورت محدود دسترسى دارند، ساختار P2P ساده تر بوده ولى در ترافيك بالاى اطلاعاتى توانايى كمترى دارد. اين شبكه ها براى به اشتراك گذارى فايل ها مورد استفاده واقع مى شود اما يك شبكه P2P مى تواند به معناى محاسبات شبكه اى (grid computing) و يا سرويس ارسال پيام فورى (instant messaging) نيز مورد استفاده واقع شود.
تاريخچه
از زمان پيدايش P2P عمر زيادى نمى گذرد. اين سيستم در سال ۲۰۰۱ و با معرفى سيستم Napster كه امكان به اشتراك گذارى فايل هاى صوتى را در سطح اينترنت فراهم مى كرد مطرح شد. استفاده از P2P در ساير زمينه ها مانند همكارى و ارتباط براى انجام محاسبات توزيع شده نيز نفوذ كرد و گروه هاى مختلفى از اين سيستم بهره مند شدند و لذا با توجه به كاربرد گسترده آن تعاريف مختلفى نيز براى آن مطرح مى شود، مثلاً اين كه آن را سيستمى براى به اشتراك گذارى منابع و سرويس هاى رايانه اى با امكان انجام تبادل مستقيم بين سيستم ها و در محيطى كه اتصالات پايدار و آدرس هاى IP قابل پيش بينى وجود ندارد و سيستم نمى تواند تنها به يك سرور متمركز باشد تعريف مى كند.
حوالى اينترنت
اين تكنولوژى براى تشريح ارتباطات دونقطه مورد استفاده واقع مى شود به عنوان مثال در مكالمات تلفنى نقطه به نقطه از اين تكنولوژى بهره گرفته مى شود. در اصل مى توان اينترنت را به عنوان سيستم ارتباطى نقطه به نقطه تشريح كرد. ميزبانان اوليه يك شركت كه چند دانشگاه امريكايى مانند Latin American و Santa Barbara و Utah بودند. بيشتر به صورت سايت هاى مستقل با وضعيت يكسان رفتار مى كردند و آرپانت باعث ارتباط آنها شده بود. در اواخر دهه ۱۹۶۰ اينترنت به مدلى از يك اتصال با ماشين هايى فرضى و هميشه فعال و داراى IP دائمى تبديل شده بود و هرگونه تغيير آدرس IP امرى غيرعادى و نادر فرض مى شد اما پس از انتشار مرورگر Mosaic و رواج يافتن اتصال به اينترنت با مودم هاى dialup و عدم داشتن IPهاى استاتيك توسط سيستم كاربران، امكان بهره گيرى از IPهاى دايناميك فراهم شد و به مرور زمان سخت افزار و نرم افزار توسعه يافت و منابع استفاده نشده به كار گرفته شد و تعريفى نيز كه از شبكه هاى P2P در گذشته وجود داشت جاى خود را به تعريف زير داد: P2P طبقه اى از درخواست هاست كه بهره ورى منابع را براى ذخيره سازى، ظرفيت و حضور بشر در حوالى دنياى اينترنت مقدور مى سازد.
نپستر
نپستر را مى توان اولين شبكه P2P دانست كه راه را براى شبكه هاى P2P غيرمتمركز مانند كازا، لايم واير و.// باز كرد در ابتدا اين شركت با مشكلات زيادى روبه رو شد كه اكثر اين مشكلات نيز به وجود قوانين كپى رايت در كشور امريكا بازمى گشت. اين سايت به كاربران اجازه مى داد كه ثبت نام كرده و سپس آنها مى توانستند مجموعه فايل هاى موسيقى موردنظر خود را كه روى هاردديسك رايانه خود داشتند در اختيار ديگران بگذارند و همچنين از فايل ساير كاربران نيز استفاده كنند و به علاوه امكان جست وجو در ميان فايل هاى ساير كاربران را داشته باشند و پس از يافتن آن در هر جاى دنيا اقدام به دانلود آن كنند. اما اين سايت به حكم دادگاه تعطيل شد.
نرم افزارهاى P2P
Kazza
اين نرم افزار در حال حاضر متداول ترين نرم افزار P2P در بين كاربران است كه نسخه نهايى آن Kazza Gold است.
Lime Wire
اين نرم افزار در زمره جذاب ترين و راحت ترين نرم افزار P2P است اما دريافت و نصب آن به راحتى Kazza نيست.
Morpheus
تمركز اصلى Morpheus روى كاربران امريكايى است و لذا امكان سرويس دهى در ساير كشورها را به صورت بسيار محدود دارد.
WinMX
اين نرم افزار داراى حجم پائين و امكان نصب سريع است اما نسخه هاى جديد اين نرم افزار بسيار دير وارد بازار مى شود به گونه اى كه طى دو سال اخير هيچ نسخه جديدى از اين نرم افزار وارد بازار نشده است.
Free Wire
اين نورسيده كه جزو تازه واردان به نرم افزارهاى P2P است از خوش آتيه ترين آنها به حساب مى آيد.
الگوريتم هاى به اشتراك گذارى
۱- مدل درخواست هاى مكرر
(flooded requests model)
۲- مدل دايركتورى متمركز
(centralized directory model)
۳- مدل مسيريابى سند
(document routing model)
مدل دايركتورى متمركز
اين مدل توسط شركت نپستر رواج يافت بدين ترتيب كه گره هاى يك اجتماع به يك دايركتورى متمركز متصل شده و اطلاعات خود را از طريق اين دايركتورى منتشر مى كند. براساس درخواستى كه از يك گره دريافت مى شود فهرست مركزى درخواست را بهترين گره موجود دردايركتورى مطابقت خواهد داد. بهترين گره، گره اى است كه بسته به نياز كاربر، ارزان ترين، سريع ترين و در دسترس ترين گره باشد، پس از شناسايى گره موردنظر تبادل فايل به صورت مستقيم بين دو گروه مذكور انجام خواهد شد. در اين مدل نياز به يك سرور مركزى براى تبادل اطلاعات وجود دارد. همين امر سبب خواهد شد كه مقياس پذيرى اين مدل كاهش يابد زيرا نياز به حضور سرورهاى قدرتمندى در اين ساختار احساس مى شود.
مدل درخواست هاى مكرر
در اين مدل هيچ منبع مشتركى بين داده ها وجود ندارد و هر درخواست از سوى هر گرهى (node) به تمام گره هاى متصل به اين گره فرستاده مى شود و آنها نيز همين درخواست را براى گره هاى ديگر موجود شبكه ارسال مى كنند. اين حلقه تا زمانى كه جواب موردنظر دريافت شود ادامه دارد. در اين مدل به پهناى باند زيادى نياز است و تنها آن را مى توان در يك سطح شبكه محلى نشان داد كه به صورت كارآيى مى تواند فعاليت كند.
مدل مسيريابى سند
اين مدل در FreeNet مورد استفاده واقع مى شود و به هر گره يك ID به صورت تصادفى تخصيص داده مى شود هر گره كه بخواهد يك Data را به اشتراك بگذارد براساس محتويات آن و نام آن يك ID به آن تخصيص مى دهد و سپس اين سند را به گره اى كه ID آن به ID اين سند نزديك تر است مى فرستد و اين كار را آنقدر ادامه مى دهد كه نزديك ترين ID به سند خود گره باشد و سپس هر درخواست براى يك سند نيز با استفاده از همين نزديكى ID سند به ID گره به دست مى آيد.
اهداف P2P
۱- تقسيم و كاهش هزينه ها: با كمك معمارى P2P مى توان هزينه هايى را كه صرف خريد و راه اندازى سرور و يا فضاى موردنياز مى شود بين Peerها تقسيم كرد.
۲- افزايش مقياس پذيرى و قابليت اعتماد: دليل عدم وجود يك منبع مى توان گستره توزيع P2P را افزايش داده و نوآورى هايى در اين زمينه به وجود آورد.
۳- گمنامى: در معمارى P2P چون پردازش ها به صورت محلى انجام مى شود، كاربران مى توانند از دادن اطلاعاتى در مورد خودشان به ديگران اجتناب كرده و همواره به صورت گمنام در شبكه باقى بمانند.
۴- خودمختارى: به دليل عدم اتكا به يك سرور متمركز، كاربران اين شبكه ها خودمختار مى باشند.
۵- پويايى: اين سيستم ها از پويايى بسيار بالايى برخوردار است به گونه اى كه منابع محاسباتى مى توانند به صورت آزادانه به اين سيستم وارد شوند.