زمانى كه ۴۰۰ هزار نفر رمان «سوار بر گلوله» نوشته «استفن كينگ» را در چند روز از طريق Home page نويسنده، Download و مطالعه كردند، شگفتى عظيمى در دنياى صنعت نشر اتفاق افتاد، آنچه اين اتفاق به صنعت نشر گوشزد مى كرد، علاقه نزديك به نيم ميليون نفر از مردم دنيا به خواندن كتاب هاى الكترونيكى بود كه آمادگى دريافت اين گونه از كتاب ها را دارند. اين اتفاق سبب شد كه توليد و توزيع كتاب هاى الكترونيكى (books- e) در فهرست گزينه هاى علمى و قابل انجام در صنعت نشر قرار بگيرد. در حال حاضر نسخه ديجيتالى برخى از مجموعه كتاب هاى پرفروش در شبكه جهانى (world wide web) منتشر شده و با استقبال چشمگيرى از كاربران اينترنت مواجه شده است، اگرچه نويسندگان اين كتاب ها از اين اقدام چندان راضى به نظر نمى رسند. زيرا بسيارى از كاربران بدون پرداخت حق مؤلف نسخه ديجيتالى كتاب را دريافت كرده و خوانده اند.
كتاب الكترونيكى يا همان book ـe پديده اى كاملاً تازه و نو در صنعت نشر و چاپ كتاب به حساب مى آيد و پيامد آن تغييرات اساسى در نظام آموزشى و اطلاع رسانى خواهد بود، كتاب هاى الكترونيكى فقط نسخه اى الكترونيكى از كتاب چاپ شده و مطالب مكتوب نيست، بلكه اين توانايى را نيز دارد تا در متن كتاب از امكاناتى مانند صوت، تصاوير، فيلم، انيميشن هاى متحرك وغيره استفاده شود. سادگى جست وجو در متن كتاب الكترونيكى، سهولت اجراى نرم افزارهاى مربوطه، داشتن چارچوبى زيباتر، يكپارچگى مطالب، امكان توزيع و بازاريابى ساده تر كتاب الكترونيكى، و نيز امكان داشتن قابليت هاى چند رسانه اى Multimedia همگى از ويژگى هاى كتاب هاى الكترونيكى به شمار مى روند كه سبب شده است اين نسل از كتاب ها حركتى سريع و روبه رشد را آغاز كند.
سازمان ها و گروه هاى فراوانى با درك اهميت كتاب هاى الكترونيكى به عنوان رسانه اى جديد و نوپا به حمايت و گسترش از آن اقدام كرده اند، به عنوان نمونه، نمايشگاه كتاب فرانكفورت جايزه ويژه اى به مبلغ يكصد هزار دلار براى برگزيده ترين كتاب الكترونيكى در نظر گرفته است به علاوه وب سايت هاى زيادى نيز از دست نوشته ها و كتاب هاى الكترونيكى استقبال مى كنند. انتشارات Timewarner براى انتشار كتاب در قالب الكترونيكى اقدام به راه اندازى سايت www.ipublish.com نموده است تا نويسندگان علاقه مند كتاب هاى ديجيتالى خود را بر روى website قرار دهند و علاقه مندان نيز مطالعه كنند.
تعريف
book ـe ذخيره اطلاعات يك كتاب در قالب ديجيتالى است به نحوى كه بتوان آن را بر روى صفحه رايانه مشاهده و مطالعه كرد، به علاوه كتاب هاى الكترونيكى قابليت ذخيره و حمل بر روى محمل هاى الكترونيكى مانند ديسك فشرده (CD)، ديسك فشرده ديجيتالى (DVD)، حافظه هاى همراه (flash memory)، شبكه جهانى اينترنت (world wide web) و غيره را دارند به عنوان نمونه بسيارى از كتاب هاى مرجع مانند فرهنگ و بستر و چند دايرة المعارف علاوه بر قالب چاپى بر روى CD، DVD و شبكه وب قابل دستيابى هستند. در سال هاى اخير ناشران سعى كرده اند تا علاوه بر لوح فشرده و CD، كتاب هاى خود را از طريق شبكه جهانى در اختيار همگان قرار دهند.
تاريخچه
- دهه ۱۹۴۰: در اين دهه نخستين روش هاى نيمه ماشينى ذخيره و بازيابى اطلاعات با استفاده از نظام برگه اى مورد استفاده قرار گرفت.
- دهه ۱۹۸۰: در اين دهه كه در واقع دهه رشد اينترنت نامگذارى شده است شاهد گسترش نظام هاى يك پارچه تنوع و ايجاد نرم افزارهاى آماده و تجهيزات چاپ ديجيتال هستيم.
- ۱۹۹۸: در اين سال مجله wired از انتشار
۰.book 2 يا فناورى كتاب الكترونيكى خبر داد.
- ۱۹۹۹: انتشار نخستين كتاب الكترونيكى با عنوان Nuvomedia Rocket
- ۲۰۰۰: استفن كينگ كتابى الكترونيكى با نام سوار بر گلوله (Riding the Bullet) را منتشر كرد كه با استقبال نيم ميليون نفرى مخاطبان ديجيتالى مواجه شد اما پس از ۴۸ ساعت متن رمز شده كتاب شكسته شد و در سايت هاى Hack قابل دسترسى بود.
ويژگى هاى كتاب هاى الكترونيكى
۱- تبادل بين مطالب (Interactivity)
كتاب الكترونيكى با داشتن فرامتن هاى بسيار (Hyper links) امكان تبادل بين مطالب و مرور همزمان آنها را فراهم مى كند. به عنوان مثال در صفحه اى از كتاب نام شخصى آورده شده است، جهت ديدن مشخصات آن فرد و نيز مرور تاريخ زندگى او شما نياز به كتاب ديگرى داريد اما در كتاب هاى الكترونيكى كافى است كه بر روى نام شخص كليك كنيد تا تاريخچه زندگى و سير مشخصات اين فرد را ببينيد.
۲- انسجام مطالب (Versatility)
اكنون دسترسى مردم به اطلاعات بسيار بيشتر شده است و مى توان محرمانه ترين اطلاعات را از طريق سايت هاى موجود در اينترنت به دست آورد به علاوه به دليل فراوانى اطلاعات تصميم گيرى ها نيز منطقى تر شده است. در كتاب هاى الكترونيكى با توجه به امكان جست وجو (search) در متن كتاب امكان دستيابى به اطلاعات فراهم شده است، به علاوه شما نياز نخواهيد داشت كه براى پيدا كردن مطلب خاصى كل كتاب را مرور كنيد.
۳- چندرسانه اى (Multimedia)
پس از خريد يك كتاب الكترونيكى نبايد تنها منتظر ديدن متن باشيد، بلكه در كتاب هاى ديجيتالى (books -e) امكاناتى مانند صدا، تصوير، فيلم، انيميشن هاى متحرك نيز خواهيد ديد، به علاوه اين امكان نيز فراهم شده است كه شما ديگر كتاب را نخوانيد، بلكه متن كتاب براى شما خوانده شود و شما تنها به مطالب كتاب گوش دهيد.
اين امكان توسط نرم افزارهايى مانند Microsoft Reader در اختيار كاربران قرار مى گيرد تا علاوه بر كاربران عادى، كاربرانى كه از مشكلات جسمى مانند نابينايى يا كم بينايى رنج مى برند بتوانند از خواندن كتاب لذت ببرند.
۴- سهولت دسترسى (Useability)
اكثر مواقع عدم همخوانى نرم افزارهاى واژه پرداز سبب شده كه متن تايپ شده در يك نسخه از نرم افزار در نسخه اى ديگر باز نشده و مشكل آفرين شده است، مثلاً اگر فايل شما در برنامه word2000 تايپ شده است ممكن است تلاش هاى فراوان براى باز كردن اين فايل در برنامه word xp بى ثمر باشد و شما تنها بتوانيد آهى از دل بكشيد. به علاوه قيمت بالاى اين نرم افزارها در كشورهايى كه داراى حقوق مالكيت نرم افزار هستند، مشكل ديگرى فراروى كاربران خواهد بود اما كتاب هاى الكترونيكى با فرمت Exe از اين قاعده مستثنى هستند. يعنى شما كتاب الكترونيكى خود را صرف نظر از نوع سيستم عامل (operating system) و برنامه نرم افزارى كه بر روى رايانه خود نصب كرده ايد، باز كرده و مطالعه مى كنيد و به علاوه از امكانات جالب آن نيز بهره خواهيد برد.
۵- سهولت انتقال (Transion)
اطلاعات پردازش نشده (Data) كه پس از پردازش در رايانه ها و سيستم هاى ديجيتالى به اطلاعات پردازش شده (Information) تبديل مى شوند اين قابليت را دارند كه از طريق mail -E، اينترنت و غيره به سرعت از نقطه اى به نقطه ديگر انتقال يابند، كتاب هاى الكترونيكى نيز مى توانند به صورت Download و يا به عنوان ضميمه (attachment) به mail -E ها اضافه شده و از اين سوى دنيا به سوى ديگر آن در بازه زمانى بسياركوتاه انتقال يابند.
۶- سهولت حمل و نقل (portability)
شما براى جابه جا كردن كتاب هاى مرجع و فرهنگ نامه ها ديگر نيازى به استفاده از وسايل حمل و نقل نخواهيدداشت.
ديگر نياز نيست كه شما ده ها جلد از كتابى را سوار بر ماشين كرده به جايى انتقال دهيد، براى جابه جايى كتاب هاى الكترونيكى تنها يك CD مشكل شما را حل خواهدكرد، شما مى توانيد هزاران صفحه از كتابى را تنها در يك CD ملاحظه كرده و با خود حمل كنيد.
انواع كتاب هاى الكترونيكى
۱- كتاب هاى فقط متن: در اين گروه از كتاب هاى الكترونيكى تنها متن مشاهده مى شود و فاقد هرگونه تصوير، نمودار و غيره است.
۲- كتاب هاى داراى تصاوير: اين دسته از كتاب ها شامل گروهى هستند كه علاوه بر متن اصلى كتاب، تعدادى تصاوير اسكن شده را دربرمى گيرد.
۳- كتاب هاى سخنگو: اين بخش از كتاب هاى الكترونيكى توانايى برقرارى ارتباط با مخاطبان را از طريق امكانات صوتى و تصويرى تعبيه شده در آنها دارد. مهم ترين كتاب هاى اين گروه، كتاب هايى هستند كه توسط نرم افزارهايى خاص براى مخاطبان خوانده مى شوند.
۴- كتاب هاى با تصاوير متحرك: در اين كتاب ها علاوه بر متن و تصاوير ثابت، شما شاهد تعدادى تصاوير متحرك مانند فيلم ها و يا انيميشن ها نيز خواهيدبود.
۵- كتاب هاى چند رسانه اى: اين گروه از كتاب هاى الكترونيكى داراى رابطى چندرسانه اى و دوسويه بين كتاب و خواننده هستند. اين گروه از كتاب ها كاملاً با كتاب هاى سنتى و چاپى تفاوت دارد و در آنها امكاناتى براى كمك به محققان مانند جست وجو پيش بينى شده است.
نرم افزارهاى مربوطه
براى ساخت كتاب الكترونيكى نرم افزارهاى فراوانى وجوددارد كه شما مى توانيد از آنها استفاده كنيد.
هركدام از اين نرم افزارها قابليت ها، مزايا و معايبى دارد كه با توجه به موضوع كتاب و هدفى كه شما به دنبال آن هستيد مى توانيد از آن استفاده كنيد. عوامل تعيين كننده براى استفاده از يك نرم افزار خاص شامل قيمت نرم افزار (Software price)، قابليت هاى مختلف نرم افزار، امكانات نرم افزار مانند توانايى جست وجوى دركتاب، راحتى كار با نرم افزار (User Friendly)، پشتيبانى سيستم عامل هاى مختلف از نرم افزار، قابليت استفاده در شبكه و يا تنها در يك كامپيوتر، شركت سازنده نرم افزار و غيره است. براى انتخاب نرم افزار مناسبى براى توليد يك كتاب الكترونيكى مى توانيد به وب سايت ebookcompilers.com سرى بزنيد و از راهنمايى هاى اين سايت جهت انتخاب نرم افزار نشر الكترونيكى خود استفاده كنيد.
 در فهرست گزينه هاى علمى و قابل انجام در صنعت نشر قرار بگيرد. در حال حاضر نسخه ديجيتالى برخى از مجموعه كتاب هاى پرفروش در شبكه جهانى (world wide web) منتشر شده و با استقبال چشمگيرى از كاربران اينترنت مواجه شده است، اگرچه نويسندگان اين كتاب ها از اين اقدام چندان راضى به نظر نمى رسند. زيرا بسيارى از كاربران بدون پرداخت حق مؤلف نسخه ديجيتالى كتاب را دريافت كرده و خوانده اند.
){kind=small}
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان