Iranian Futurist

دروازه هاى پرداخت و دريافت در بانكدارى الكترونيكى

پيشرفت شگفت انگيز فناورى اطلاعات و ارتباطات (ICT) و گسترش آن به بازارهاى پولى و مالى، علاوه بر تسهيل امور مشتريان بانك ها، روش هاى سنتى بانكدارى را نيز متحول ساخته است. با رشد چشمگير معادلات به شيوه تجارت الكترونيكى و نيز داد و ستد و تجارت، به بانك جهت نقل و انتقال پول نياز بيشترى پيدا شده است و بانكدارى الكترونيك به عنوان بخش لاينفك از تجارت الكترونيك تبديل شده است كه بدون بانكدارى الكترونيكى
(e-banking) تجارت الكترونيكى نيز توسعه نخواهد يافت. سرعت پيشرفت فناورى اطلاعات و ارتباطات (ICT) موجب تغييرات عميقى در شكل پول و نيز سيستم ها و روش هاى انتقال منابع مالى شده است و موجب به وجود آمدن مفاهيم جديدى با عنوان پول الكترونيكى (e-money) و نيز انتقال الكتريكى پول شده است. اين مفاهيم جديد خود موجب پديد آمدن نوع جديدى از بانكدارى يعنى بانكدارى الكترونيكى شده اند. با نفوذ بيشتر شبكه جهانى (world wide web) و قابليت دسترسى همگانى تر آن شيوه عرضه خدمات در بانك ها تغيير يافته و اين تحولات زمينه پديد آمدن انواع جديدى از بانكدارى با عنوان Cyber Bank، Internet Bank و Mobile Bank را فراهم آورده است.
در حال حاضر در بعضى از كشورها بانك ها خدمات on-line خود را براى استفاده مشتريان از طريق اينترنت فراهم آورده اند و مشتريان نيز بدون نياز به حضور فيزيكى اغلب كارهاى بانكى خود را در منزل و يا در محل كار انجام مى دهند. بانك الكترونيكى نوع جديدى از بانك است كه براى ارائه خدمات بانكى موردنياز مشتريان از محيطى الكترونيكى استفاده مى كند. در اين بانك تمامى عمليات موردنياز به صورت الكترونيكى در حال انجام است كه اين عمليات با سطح امنيتى مناسبى حفاظت مى شود.
كاربران بانك الكترونيكى
بانكدارى الكترونيكى براى افراد مختلف داراى درجات اهميت مختلف است. كارشناسان ICT مشتريان بانك هاى الكترونيكى را به ۳ دسته تقسيم كرده اند كه اين گروه بندى به شرح زير است:
۱- معامله كنندگان اينترنتى
اين دسته از مشتريان بانك هاى الكترونيكى تمايل زيادى به برقرارى سيستم ها و روش هاى اتوماسيون ادارى دارند و دليل آن هم انجام داد و ستد اينترنتى از سوى افراد اين گروه است كه حجم پول در گردش را افزايش داده و دستيابى افراد اين گروه را به پول هاى مبادله شده تسهيل مى كند.
۲- پس اندازكنندگان
اين گروه از مشتريان برخلاف دسته اول از مشتريان غيرفعال هستند و تنها تمايل به نگهدارى پول در بانك هاى الكترونيكى دارند، امكانى كه براى اين گروه از مشتريان بايد در نظر گرفت شامل جابه جايى راحت پول ميان حساب هاى مختلف است تا انتظار اين افراد از بانك الكترونيكى تأمين شود.
۳- خريداران فورى
اين دسته از مشتريان دائم بانك الكترونيكى نبوده و تنها براى رفع نياز فعلى به بانك الكترونيكى مراجعه مى كنند و خواهان ارائه خدمات مالى جامع نيز هستند، انتظار اين گروه از بانك الكترونيكى سهولت استفاده و گستردگى خدمات بانك است.
مدل هاى بانكدارى الكترونيكى
در بانكدارى الكترونيكى چند مدل وجود دارد اما شايع ترين مدل هاى بانكدارى الكترونيكى عبارتند از شعبه هاى الكترونيكى و بانك هاى الكترونيكى.
شعبه هاى الكترونيكى (e-branches)
در اين مدل از بانكدارى الكترونيك، بانك اصلى به شكل سنتى در حال كار است و شعبه هاى فيزيكى آن نيز در مناطق جغرافيايى خاص و موردنظر مشغول به فعاليت هستند و امور نقل و انتقال پول و ساير فعاليت هاى جارى بانكى به شكل سنتى در حال انجام است اما به طور همزمان شعبه هايى از بانك به صورت مجازى شروع به فعاليت مى كنند، كه اين فعاليت خود به دو دسته تقسيم بندى مى شود. در گروه اول همان شعبه هاى فيزيكى موجود تعدادى از عمليات بانكى رايج مانند نقل و انتقال پول، واريز وجوه، دريافت قبوض و غيره را به صورت on-line انجام مى دهد و در گروه دوم شعبه وجود خارجى نداشته و تمامى سرويس هاى درخواستى را شما تنها از طريق شعبه الكترونيكى بانك دريافت خواهيد كرد. گروه دوم از گروه اول پيشرفته تر بوده و نيازمند زيرساخت ها و امنيت بيشترى است، در صورت رسيدن بانك به اين حد از دانش و توانايى، بانك توانايى تأسيس بانك الكترونيكى را دارد.
بانك الكترونيكى (e-bank)
اين دسته از بانك ها هيچ گونه حضور فيزيكى در جامعه ندارند و تمامى امور بانكى و سرويس هاى مورد درخواست مشتريان را از طريق بسترهاى اينترنتى و مخابراتى فراهم مى آورند. شما در اين بانك ها به عنوان مشترى داراى حساب الكترونيكى و امضاى الكترونيكى هستيد تمامى سرويس هاى مورد درخواست شما تنها از طريق سايت بانك الكترونيكى در اختيار شما قرار خواهد گرفت و پس از نقل و انتقال پول به حساب شما، مى توانيد آن پول را به شكل هاى رايج پول از مكان هاى مشخص شده و طرف حساب با بانك دريافت كنيد.
امنيت بانك الكترونيكى
همان گونه كه بانك هاى سنتى در معرض تهديد قرار دارند و همواره دزدان و سارقان در كمين نشسته اند كه در فرصت مقتضى به اين بانك ها دستبرد زده و آن ها را مورد تهديد قرار دهند، بانك هاى الكترونيكى نيز مورد تهديد هستند. دزدان سنتى عمدتاً افراد بى سواد هستند اما دزدان اينترنتى دزدانى با تحصيلات عاليه هستند و پس از نفوذ به سيستم و انجام خرابكارى پيدا كردن ردپاى اين گونه از دزدان به مراتب سخت تر از دزدان سنتى است.
سيستم هاى اطلاعاتى بويژه سيستم سرويس هاى الكترونيكى بدون سازوكارهاى امنيتى دوام نخواهند آورد، سيستم هاى امنيتى بايد وظايف مختلفى را انجام دهند از جمله بايد تماميت داده ها را تضمين كند، يعنى اگر بنابر هر دليلى ـ عمداً و يا سهواً ـ داده ها تخريب شد بايد توانايى رسيدگى به مشكلات را داشته باشد به علاوه بايد سطح دسترسى ها در اين سيستم قابل تعريف باشد به عنوان نمونه دسترسى يك مشترى بانك با متصدى امور بانك و يا رئيس شعبه تفاوت خواهد داشت و به علاوه اطلاعاتى كه در اختيار اين افراد قرار مى گيرد متغير خواهد بود و براساس سطح دسترسى آن ها حجم اطلاعات دريافتى تغيير خواهد كرد. به علاوه بايد سازوكارى براى بازرسى در سيستم رايانه اى بانك پيش بينى كرد تا همان گونه كه به شكل سنتى از شعب بانك بازرسى به عمل مى آيد بتوان از بانك الكترونيكى نيز از سوى مراجع ذيصلاح بازرسى به عمل آورد. به علاوه در سطح دسترسى ها و اجازه ورود به سيستم بايد قبل از ورود هويت افراد مورد شناسايى قرار گيرد همان گونه كه در بانكدارى سنتى تنها پس از احراز هويت افراد سرويس مربوطه در اختيار آنها قرار مى گيرد با توجه به امكان تقلب بيشتر در سيستم هاى الكترونيكى نسبت به سيستم هاى سنتى بايد مراحل ورود به سيستم مدام در حال تغيير و پيشرفت باشد تا امكان نفوذ افراد سودجو داده نشود. از راهكارهاى جديدى كه براى احراز هويت افراد جهت ورود به سيستم ها استفاده مى شود مى توان به بيومتريك ها اشاره كرد.
اين واژه به طيف گسترده اى از فناورى هايى اطلاق مى شود كه هويت افراد را به كمك اندازه گيرى و تحليل خصوصيات انسانى شناسايى مى كند. مى توان بيومتريك ها را به دو دسته رفتارى و فيزيكى تقسيم بندى كرد. در دسته اول بيومتريك هايى مانند امضانگارى، نحوه تايپ كردن و تشخيص صدا قرار دارند و در دسته دوم بيومتريك هايى مانند اثر انگشت، اسكن عنبيه، اسكن شبكيه، هندسه دست و چهره نگارى قرار دارند كه در حال حاضر استفاده از اين گونه از بيومتريك ها جهت ورود به سيستم ها اهميت بيشترى يافته است (علاقه مندان جهت مطالعه در مورد فناورى بيومتريك و روش هاى جديد تشخيص هويت مى توانند به روزنامه ايران شماره ۳۵۹۲ به تاريخ ۸۵‎/۱۲‎/۲۱ صفحه دانش مراجعه كنند).
مطالعات اخير مؤسسه تحقيقاتى ژاولين (Javelin) نشان مى دهد كه دزدى هويت (Identity theft) از سوابق و صورت حساب ها بسيار رايج تر از قبل شده است و به علاوه تقلب اينترنتى كم هزينه تر از انواع ديگر تقلب هاست كه اين امر اهميت توجه به سيستم هاى امنيتى را بيش از پيش در بانكدارى الكترونيكى مورد تأكيد قرار مى دهد به طور كلى بانك هاى الكترونيكى بايد جهت رعايت نكات امنيتى موارد زير را در نظر داشته باشند:
۱- مراكز داده (data center) آن ها بايد به جديدترين فناورى هاى امنيتى و نيز سيستم هاى رمزگذارى براى ارتباط بين مشترى و بانك مجهز باشند.
۲- تمامى تراكنش ها به صورت پيوسته و شبانه روزى بازرسى شوند تا رويدادهاى غيرمجاز شناسايى و پيوستگى داده ها تضمين شود.
۳- مراكز داده (data center) از نظر جغرافيايى پراكنده باشند و هيچ مشخصه خاصى براى شناسايى اين گونه از مراكز وجود نداشته باشد و به علاوه از محل فيزيكى آنها به درستى مراقبت شود.
۴- دسترسى به داده هاى محرمانه بايد به افراد ذيصلاح محدود شده و به علاوه اطلاعات محرمانه رمزگذارى شود تا همه كاربران و كارمندان امكان دسترسى به آنها را نداشته باشند.
سطح سيستم ها در بانكدارى الكترونيكى
سيستم هاى رايج در بانكدارى الكترونيكى را براساس توانمندى هايشان مى توان به سه دسته تقسيم كرد كه سطح نخست اين دسته بندى را سيستم هاى سطح يك مى گويند. در اين دسته از سيستم ها امكان ارائه اطلاعات فقط به همان صورت كه منتشركننده آنها را تعريف كرده است وجود دارد، به اين دسته از سيستم ها، «سيستم هاى فقط اطلاعاتى» گفته مى شود، سطح دوم امكان به اشتراك گذاردن اطلاعات حساس و برقرارى ارتباط ميان كاربران را نيز فراهم مى كند كه به اين دسته، «سيستم هاى الكترونيكى انتقال اطلاعات» گفته مى شود. سيستم هاى سطح سه، امكاناتى مانند انتقال موجودى و ساير تراكنش هاى مالى را در اختيار كاربران قرار مى دهد به اين دسته از سيستم ها، «سيستم هاى پرداخت الكترونيكى» گفته مى شود.
مزاياى بانك الكترونيكى
۱- امكان دستيابى در هر مكان جغرافيايى و در هر زمان از شبانه روز به سرويس هاى بانك
۲- امكان انجام تمامى خدمات بانكى در هر زمان
۳- امكان فراهم آوردن امكانات بيشتر در جهت رضايت مشتريان
۴- كاهش هزينه هاى بانكى و در مقابل افزايش سود مشتريان اين گروه از بانك ها
۵- بانكدارى راحت و ساده را مى توان با دروازه هاى پرداخت و دريافت بانك هاى الكترونيكى تجربه كرد.
۶- كاهش هزينه مسافرت هاى درون شهرى و نيز كاهش آلودگى هوا و ترافيك به سبب اين دسته از مسافرت ها
موانع بانكدارى الكترونيكى
۱- نبود بستر مخابراتى مناسب براى انتقال داده ها
۲- فاصله موجود ميان مديران تصميم گير و متخصصان IT
۳- ضعف مديريت در نگهدارى و به كارگيرى متخصصان حرفه اى و سطح بالا در بخش IT
۴- بى توجهى به مسائل امنيتى در بانكدارى الكترونيكى
۵- ناآگاهى كاربران و مشتريان سنتى بانك ها در مورد سيستم ها و مزيت هاى آن
۶- وجود قوانين دست و پاگير ادارى و نيز مقاومت كارمندان در مقابل تغييرات جديد

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر