Iranian Futurist

۲۳ ارديبهشت ۱۳۸۷

Monday, May 12, 2008

شهروند الکترونیک فردی است که با فناوری اطلاعات آشنایی داشته باشد و بتواند از خدمات شهر الکترونیک استفاده کند. موجودیت شهروند الکترونیک به عنوان محور و مرکز مفاهیم فوق قرار می گیرد. در اواسط قرن بیستم بود که انسان ها و جوامع بشری شاهد رنسانس دیگری بودند که تغییرات اساسی و شگرفی را در شیوه زندگی و رفتار بشر به وجود آورد. انسان هزاره سوم هرچه در توان داشت صرف می کرد تا بتواند شیوه زندگی خود را به بهترین نحو ممکن در جهت بهبود کیفیت آن تغییر دهد. در این میان بود که اینترنت با همه کارکرد ها و تأثیراتش با قدرت تمام خلق شد. این سیستم دیر زمانی نگذشت که جای خود را در بطن زندگی مردم و جوامع به طور افسار گسیخته ای باز کرد و نگرش های جدیدی را در عرصه های مختلف خلق کرد.

اینترنت به عنوان یک پدیده نوین در اجتماعات انسانی در حال گسترش است. هر روز از سوی صاحبنظران و رسانه ها نقش مثبت اینترنت درتوسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برجسته سازی می شود و در جهت بهبود آثار مثبت و کاهش پیامدهای منفی اینترنت نظرات و پیشنهادات فراوانی ارائه می گردد. جامعه امروز به طور روز افزون از جنبه های آموزشی، ارتباطات، اطلاعات، اقتصاد و بازار به تکنولوژی های ارتباطی و شبکه اطلاعاتی وابسته شده است. در سطح کلان اینترنت و در بعد اقتصادی به تجارت الکترونیک، در بعد سیاسی به کاهش اقتدار دولت ها، در بعد اجتماعی به کاهش هزینه ها و در بعد فرهنگی تسلط زبان انگلیسی را در پی داشته است. اگر قبول داشته باشیم که ساختار و بنیان زندگی امروز از اساس تغییر کرده است می توانیم مظاهر این تغییرات را بپذیریم، پدیده هایی چون دولت الکترونیک، اقتصاد الکترونیک، بانکداری الکترونیک، آموزش الکترونیک و..... از جمله این موارد هستند. اما زندگی در یک شهر الکترونیک و جامعه اطلاعاتی نیازمند پیش فرض هایی از سوی شهروندان آن جامعه است. پیش نیازهایی که نیازمند زندگی در دولت الکترونیک و شهر الکترونیک است. شهروند امروز دیگر یک شهروند معمولی نیست. او یک شهروند الکترونیک است با تمام توانایی های لازم برای یک زندگی شبکه ای.

● آیا شما یک شهروند الکترونیک هستید؟
مانوئل کاستلز محقق اسپانیایی الاصل آمریکایی معتقد است: شهر اطلاعاتی نیازمند شهروندان اطلاعاتی است. کاستلز معتقد است بازسازی سرمایه داری به همراه فناوری های نوین، منجر به تحولی اجتماعی و در نتیجه تحول شهر شده است. این تحول شهر دو قطبی (Dual City)، را جایگزین شهرهای سنتی می کند. مجموعه تحولات بزرگی که در جامعه بشری اتفاق می افتد، شهروند جامعه را به سمتی سوق می دهد تا مهارت زیستن در چنین جامعه را داشته باشد. اینجاست که مفهوم شهروند الکترونیکی نمود پیدا می کند. شهروند الکترونیکی که زاییده زندگی در جامعه اطلاعاتی و شبکه ای است دارای این پیام است که آدمیان برای زندگی در یک جامعه اطلاعاتی با چالش ها و چشم اندازهای جدیدی مواجه می شوند. در هر حال دستاوردهای علمی و تکنولوژی بشر در قرن بیست و یکم نیازمند تربیت شهروندی با ویژگی های جدید است. در واقع امروزه شناسایی شهروندهای جدید و آماده سازی نظام تعلیم و تربیت برای توجه به این فناوری ها در دستور کار بسیاری از مجامع علمی بین المللی قرار دارد. آنچه مهم می نماید، این است که باید اقدامات تربیتی در چنین جامعه ای که به سرعت پیشرفت می کند، به طور دقیق مدنظر نظام آموزشی جامعه قرار گیرد تا شهروند الکترونیک از همان ابتدا بیاموزد که همراه ورود به عرصه یک تکنولوژی، باید رفتار متناسب با آن را نیز داشته باشد. شهروند الکترونیک فردی است که با فناوری اطلاعات آشنایی داشته باشد و بتواند از خدمات شهر الکترونیک استفاده کند. موجودیت شهروند الکترونیک به عنوان محور و مرکز مفاهیم فوق قرار می گیرد. این امر با بررسی دولت الکترونیک در کشورهای مختلف به خوبی مشخص می گردد. مهم ترین هدف سازمان و دولت الکترونیک خدمت رسانی مطلوب به شهروندان و کسب رضایت آنان می باشد. این در صورتی است که افراد جامعه به عنوان دریافت کننده این خدمات قابلیت استفاده از این خدمات را داشته باشند.

در یک دید کلی می توان گفت رشد روز افزون دنیای مجازی به پیدایش شهروند مجازی هم منجر شده است و در این دنیا همچون دنیای واقعی که گستره عمومی ای دارد روابط اجتماعی افراد بنا بر گسترش و رشد آن تغییر می کند. به عبارت دیگر دنیای مجاز هم گستره عمومی شهروندی مجازی را منجر می شود و هم اینکه باعث رشد گستره عمومی دنیای واقعی می شود. استاندارد آموزش شهروند الکترونیک یا ecitizen طرحی است که توسط بنیاد بین المللی ICDL انجام شده و تلاش جدیدی در راستای نیل به اهداف جامعه الکترونیکی و دولت الکترونیکی در تمام کشور های دنیا به شمار می رود. این استاندارد در واقع به منظور نهادینه کردن مهارت های زندگی آنلاین طراحی شده و نه فقط مهارت های مورد نیاز برای کار با کامپیوتر را آموزش می دهد بلکه شهروند را برای یک زندگی آگاهانه در یک جامعه بر اساس اطلاعات آماده می کند. دریافت گواهی نامه شهروند الکترونیک به این معناست که فرد توانایی کار با کامپیوتر را داشته و در عین حال قادر است همه نیاز های خود را از طریق اینترنت و ساختار شبکه برطرف کند. مطابق استاندارد، ecitizen کسی است که از حداقل دانش لازم در رابطه با مفاهیم پایهICT، توانایی برقراری ارتباط با اینترنت و وب جهان گستر، توانایی مبادله پیام های الکترونیکی از طریق فناوری پست الکترونیکی، توانایی کافی برای یافتن اطلاعات مورد نیاز با انجام جست وجو های مؤثر در وب، توانایی مقابله با پیامد های منفی و مخرب اینترنت، توانایی یافتن اطلاعات راجع به نحوه انجام کار های مختلف از طریق اینترنت، توانایی تکمیل فرم های آنلاین اینترنتی و همینطور انجام کار های روزانه از طریق اینترنت را داشته باشد. اما این فقط بخشی از آموزش مهارت های شهروندی به افراد است. مطمئناً بخش بزرگی از بار این مسئولیت بر عهده نهاد های آموزشی و تربیتی است. شاید بتوان مدارس را در ابتدای این صف قرار داد. با توجه به این که مدرسه اولین جایی است فرد از طریق آن زندگی اجتماعی را برای اولین بار تجربه می کند، پس باید توجه بیشتری به آن کرد. اما آیا نظام آموزشی در کشوری مانند ایران که در حال رفتن به سمت توسعه است توانایی پاسخگویی به این نیاز را دارد؟ محتویات کتب آموزشی در حالی بنیان نظام آموزشی ایران را تشکیل می دهد که دانش آموزان هرگز مهارتهایی چون کار گروهی، تفکر نقاد، خلاقیت و اندیشه های ابتکاری را کسب نمی کنند چه برسد به آموزش مهارت های شهروند الکترونیکی!!

بنابراین حداقل تا به امروز نظام آموزش و پرورش در ایران، آنطور که انتظار می رفته نتوانسته است در انتقال مهارتهای اولیه زندگی به دانش آموزان، موفق عمل کند و این در حالی است که آموزش رفتار شهروندی یکی از مهمترین آموزشهایی است که باتوجه به مؤلفه های امروز جهان و عصر ارتباطات، بیش از هر آموزش دیگری احساس می شود. نظام آموزشی ما براساس محفوظاتی عمل می کند که شاید در زندگی عملی دانش آموزان چندان کاربردی نداشته باشد و این در حالی است که آموزش و پرورش باید دانش آموزان را برای چالش های زندگی در عصر دیجیتال نیز آماده کند. در نظام آموزشی ما در ایران تمرکز در کتابهای درسی، بیشتر برروی دانش است. در حالی که در مدرسه، فرصت هایی را ایجاد نمی کنیم که دانش آموزان، با استفاده از آن فرصت ها، مهارت های شهروندی و اصولاً زندگی را تمرین کنند. امروزه لزوم تغییر فعالیت های کلاسی، جو و فضای مدرسه احساس می شود. در نظام آموزشی بحثی به نام آموزش های رسمی وجود دارد که شامل کتابهای درسی، تدریس در کلاس و شیوه ارزشیابی است. ولی در بطن این آموزش ها، برنامه پنهانی در مدارس در حال جریان است که در ظاهر خیلی مشهود نیست، یا حداقل به آن توجه نمی شود. با همه این تفاسیر باید گفت ابزار اولیه آموزش زندگی در یک سیستم شبکه ای کامپیوتر و دسترسی به اینترنت است این در حالی است که باید دید میزان دسترسی به کامپیوتر و شبکه در میان مدارس چقدر است. آیا تعداد کامپیوتر های موجود در مدارس و یا دانشگاه های ما یا این میزان نیاز تطابق دارد؟ چند درصد از مدارس و سیستم های آموزشی به تجهیزات شبکه دسترسی کامل دارند؟ پاسخ به این سؤالات خود بررسی جداگانه ای را می طلبد، ولی باید گفت شبکه «اینترنت»، اکنون به قول برخی از محققان و کارشناسان ارتباطات، ستون فقرات ارتباطات و اطلاعات سراسری جهان و به عبارت دیگر «شبکه شبکه های اطلاع رسانی» جهان شناخته می شود. اینترنت یک سرویس اطلاعاتی عمومی و جهانی است که باید برای تمام اعضای جوامع قابل دسترسی باشد و به این طریق، امکان نوعی گفت وگوی جهانی را پدید آورد که در آن هر فرد بتواند سخن خود را بیان کند.

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر