Iranian Futurist

شناخت عوامل موثر در تغییرات ارتباطی و ویژگی های وسایل ارتباط جمعی می تواند به درک ما از انقلاب جهانی ارتباطی کمک کند. عوامل موثر در تغییرات ارتباطی پنج عامل تکنولوژیک در تغییرات ارتباطی نقش مهمی ایفا کرده اند این پنج مولفه که در چهار مرحله ، نوشتار، چاپ، ارتباطات دوربرد و ارتباطات تعاملی (interactive) بروز کرده اند، به قرار زیر هستند:
۱) تکنولوژیهای مخابره (Transmission): تکنولوژیهایی که در مخابره نقش داشتند مثل ماهواره و کابل و سیم
۲) تکنولوژی مینیاتوری (Miniaturization): کوچک شدن ابعاد تکنولوژی ها از عوامل موثر دیگر بر تغییرات ارتباطی بود. مثلا پرتابل شدن کامپیوتر که خود باعث تغییرات مهمی در کاربری آن شد.
۳) تکنولوژیهای انباشت و بازیافت (Storage & Retrieval): این نوع تکنولوژیها به انباشت رقمی (Digital) اطلاعات کمک کرده و به این ترتیب ضمن فشرده سازی حجم اطلاعات (نظیر کارکرد دیسکتها و سی دی رام ) به طبقه بندی و بازیافت سریع آن نیز کمک کردند.
۴) تکنولوژی های نمایش (Display): این نوع تکنولوژی ها مثل مانیتورها و صفحات نمایش نیز با قابلیبت هایی که به وجود آوردند، تغییرات مهمی ایجاد کردند.
۵) تکنولوژی های کنترل (Control): که توسط کامپیوتر ایجاد شد و باعث اعمال کنترل بیشتر بر جریان ارتباط شد. ویژگی های وسایل ارتباط همگانی برای تکنولوژیهای ارتباطی همگانی شش ویژگی مهم قایل می شوند:
۱) تعاملی بودن (Intractivity): این یکی از ویژگی های مهم رسانه های نوین است که کامپیوتر یک جزؤ برجسته آنرا تشکیل می دهد. به عبارت بهتر این حالت نظیر ارتباط چهره به چهره است بطوری که کاربر (User)می تواند متقابلا پاسخ بدهد (To talk back). در حقیقت ، اکنون وسایل ارتباطی نوین هر دوویژگی کانالهای بین فردی و کانالهای رسانه های جمعی را دارا هستند. به دیگر زبان در ماهیت یکسویه اطلاعات از فرد به جمع (to-mnmany Flow one-t) تغییر به وجود آمده (در زمینه رسانه های الکترونیک ) و همان حالتی که به عنوان تعاملی از آن یاد شد ایجاد شده است. در این حالت ، فرستنده و گیرنده در یک حالت کنش و واکنش متقابل قرار دارند.(مثل وبلاگ ها)
۲) جمع زدایی (Demassification): جمع زدایی نیز از ویژگی های منحصر به فرد رسانه های نوین است. با این ویژگی کنترل سیستم های ارتباطی، از «تولیدکننده پیام» به «مصرف کننده پیام» منتقل شده است. برخلاف گذشته که پیامهای رسانه ها، کلی منتشر می شد و مثلا یک مجله به درد اکثر اعضای خانواده می خورد و در آن از ورزش ، سیاست ، آشپزی و... وجود داشت ، حالا نشریات تخصصی به وجود آمده اند و مخاطبان خاص خود را دارند. به دیگر سخن از «جمع سازی» فاصله گرفته و به وادی «افراد» کشیده شده ایم. در زمینه سخن پراکنی و پخش نیز از Broadcasting به سوی Narrowcasting در حرکت هستیم.
۳) ناهمزمانی (Asynchronous): قبلا باید منتظر می شدیم تا روزنامه منتشر شود. اما الان می شود، قبل از انتشار روزنامه از طریق کامپیوتر و مودم به روزنامه رفت و اخبار موردنظر را خواند. قبلا باید همه یک فیلم را از تلویزیون می دیدند، ولی حالا می توان با استفاده از امکان «ویدئو درخواستی» (Video on demand) از طریق یک کلوب ویدیویی فیلم دلخواه خود را ببینیم. تکنولوژیهای نوین ارتباطی بر عنصر زمان به عنوان متغیر تعیین کننده غلبه کرده اند. حالا تکنولوژیهای نوین این قابلیت را دارند که ارسال و دریافت پیام را در زمان دلخواه فرد صورت دهند و این نیز بخشی از انتقال کنترل از منبع به گیرنده است.
۴) تمرکززدایی (Decenteralization): در تکنولوژی های نوین ارتباطی این ما هستیم که مرکزیت داریم حالا پیامها را می توان مثل بسته های پستی در منزل دریافت کرد به عبارت دیگر ارتباطات مثل سابق «جمعی» عمل نمی کند و سفارش پذیر شده است. همانطور که قبلا به طور مثال برای داشتن تماس تلفنی باید حتما در خانه حضور می داشتیم - ارتباط خانه به خانه - ولی حالا تلفن موبایل این مشکل را حل کرده و ارتباطات تلفنی را نقطه به نقطه کرده است.
۵) ظرفیت بیشتر (Higher capacity): تکنولوژیهای نوین اطلاعاتی ظرفیت گردآوری و توزیع اطلاعات را افزایش داده اند. حافظه های عظیم کامپیوترها و قدرت انتقال بی سابقه اطلاعات از طریق فیبرهای نوری و پدیده بزرگراههای اطلاعاتی و همچنین بروز عباراتی چون «عصر اطلاعات»، «ابر بزرگراههای ارتباطی» و... از این پدیده خبر می دهند.
۶) انعطاف پذیری (Flexibility): با کمک تکنولوژی نوین اطلاعاتی می توانیم هر وقت لازم است وارد سپهر اطلاعات شویم. این انعطاف پذیری اوج تعاملی شدن ارتباطات است. جامعه اطلاعاتی یا عصر شهروندان الکترونیک: تکنولوژیهای نوین ارتباطی باعث تولد «جامعه اطلاعاتی» (Information society) شده اند. جامعه اطلاعاتی به جامعه ای گفته می شود که در آن اکثریت نیروی کار مرکب از کارگزاران اطلاعاتی است. امریکایی ها می گویند این جامعه بطور مشخص از سال ۱۹۵۶ در امریکا متولد شده و آن زمانی بوده که میزان کارمندان دفتری در امریکا یعنی دست اندرکاران امور اطلاعاتی و ارتباطی از تعداد کارگران بیشتر شده است. در این دوران ۶۰ درصد نیروی کار به تولید اطلاعات اشتغال داشته و ۱۳ درصد هم به تولید محصولات مشغول بوده اند. جامعه اطلاعاتی یک جامعه به اصطلاح پست مدرنیستی به حساب می آید که بر تولید اطلاعات و باورها و تصورات متکی است. در حالی که جامعه مدرن (عصر انقلاب صنعتی) بر تولید جمعی محصولات کارخانه ای استوار بود. به عبارت بهتر می توان گفت مشخصه عصر مدرن ، کارخانه و تولید جمعی محصول بر روی زمین و مشخصه عصر پست مدرن ، اطلاعات ، الکترونیک ، ژنتیک و هوا و فضا است که نقطه شروع آن نیز شاید پرواز شاتل (۱۹۸۱) بوده که ارتباطات دوربرد را به کامپیوتر گره زد. حالا در این دوران ، شبکه منسجم ارتباطات جهان از اهمیتی هم سنگ با جامعه اطلاعاتی برخوردار شده است. در جامعه اطلاعاتی ، گرانبهاترین کالا «اطلاعات» است. حالا با«فکر سالارها سروکار داریم و به جای پرولتاریا با» فکر کارها(cognitaria) و هنوز در این جامعه اطلاعاتی هم شمال و جنوب وجود دارد: داراها و ندارهای اطلاعات. اجلاس سران درباره جامعه اطلاعاتی در ژنو (۱۰ تا ۱۲ دسامبر ۲۰۰۳) و اجلاس بعدی که ۱۶ تا ۱۸ نوامبر ۲۰۰۵ در تونس برگزار می شود، مقدمه ای برای تکوین مفهوم و ماهیت جامعه اطلاعاتی است. فردای ارتباطات
الف) حامل های مشترک (common carries) حرف اول و آخر ارتباطات همگانی فردا است. حامل های مشترک همان امکانات ارتباطی همگانی هستند (تلفن ، تلگراف ، نامه ، فاکس و کامپیوتر) که در آنها عین پیام بدون دستکاری و ادیت (edit) مخابره می شود. دو ویژگی حاملهای مشترک از این قرار است:
۱) در اختیار همه هستند.
۲) در محتوای پیام دخالتی صورت نمی گیرد.
ب) از سوی دیگر، هنوز معلوم نیست با توجه به دگرگونی های مطروحه در تولید، توزیع و کنترل اطلاعات و ارتباطات ، آیا آزادیهای رسانه های نوشتاری بر ارتباطات حاکم می شود یا محدودیت های ارتباطات الکترونیک که همان رادیو و تلویزیون هستند.
ج) وجوه اختلافات رسانه ها کاهش می یابد و کاربردهایشان به هم نزدیکتر می شود و به عبارت دیگر، کاربردهای خصوصی و عمومی رسانه ها نزدیکتر خواهد شد. تلویزیون هم دیدنی است و هم وسیله ای برای خرید.
د) ظاهر ارتباطات دمکراتیک تر می شود. چون گیرنده فقط گیرنده نیست و می تواند در اثر تعامل به فرستنده هم تبدیل شود. به هر حال آنچه از هم اکنون در انقلاب ارتباطات قابل رویت است دیگر به کتابهای ژول ورن و ایزاک اسیموف تعلق ندارد:
تابلوهای الکترونیک بر دیوارها نصب شده اند، کتابها دیجیتال شده اند و تلویزیونهای کامپیوتری، دیدن کنسرتها و مسابقات ورزشی را از درون اتاقها بطور زنده امکانپذیر ساخته اند، بانک اطلاعات در کنج خانه ها قد علم کرده و اکنون جهانگردی از طریق اینترنت و یا تغییر پیاپی کانالهای تلویزیونی امکان پذیرست و در عین حال به لطف تکنولوژی تعاملی ، سینمای مطابق میل همه هم به عرصه آمده است چرا که با فشار یک دکمه می شود مسیر سوژه را به سوی فرجام دلخواه تغییر داد. در انتقال ارتباطات آنچه بیشتر از همه مشهود است ، مرگ مسافت و فاصله است ، مرگی که محصول عبور از بزرگراههای اطلاعاتی و در راس آنها اینترنت و رسیدن به جامعه اطلاعاتی است.

یونس شکرخواه

آموزش فناوری اطلاعات

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر