مقدمه مؤلف
پدیده جهانی شدن از موضوعات بحث انگیز روز جهان به شمار می‌رود. شاید هیچ پدیده دیگری تا بدین اندازه در ابتدای هزاره سوم توجه اندیشمندان، سیاستمداران، اقتصاددانان و متولیان فرهنگی را به خود جلب ننموده است. پدیده‌ای که در تصمیم گیریها و فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انسانها نقش تعیین کننده‌ای داشته و مرزهای جغرافیایی را به حداقل کاهش می‌دهد، منافع مردم، کشورها را بیش از پیش به هم تنیده می‌کند و عالوه بر کاال و خدمات، افکار و دانش بشری نیز آسانتر و بی حد و مرزتر از گذشته مبادله می‌شود.
این پدیده که قدمتی دیرینه دارد موجب ظهور فناوريهاي جديد، بويژه فناوريهاي مربوط به عرصه اطلاعات و ارتباطات در جهان شده است . اين تحوالت نيز دنياي جديدي را شكل داده و به ظهور رسانده كه از قسمتهاي متعادلي تشكيل شده است ، قسمت‌هايي كه جمع شدن آنها در كنار يكديگر در شبكه جديد ارتباطات تعاملي نه ازسر اتفاق كه از روي اجبار ناشي از ضرورت تاريخي است. اين تجمع و تعامل موجد ظهور و تجديد حيات زبان‌ها و فرهنگ‌هايي شده كه به گونه اي متنوع نظام پوياي جهاني را پي ريزي كرده است . چالش‌هاي برآمده از اين تحوالت از جمله دموكراسي، مشاركت مردمي، تمركز زدايي، و كثرت گرايي، زمينة نگاهي نو را به آموزش و پرورش فراهم ساخته است . آموزش و پرورشي كه قرار است انسان را براي آينده آماده كند . بنا بر همين وظيفه ، بايد توانايي روبه رو شدن با چالش‌هايي را كه تحوالت كنوني رو در روي نسل حاضر قرار مي دهد، داشته باشد. طبيعت آموزش وپرورش آن را به مثابه يك فرآیند كيفي برحسب آن چه بايد باشد شرح ميدهد، نه آن چه هست . از اين رو، ماهيت آن زاينده، پويا، تغيير پذير و منعطف است و ناگزير رو به رشد و تعالي و تغيير. افزون بر آن آموزش و پرورش به منزله پرورش دهندة نيروي انساني مورد نيازدر فرآیند تعامل فناورانه عصرحاضر، نقش بي بديل خود را درجهان همچنان حفظ كرده است. حفظ و حراست نظام تعليم و تربيت از اين نقش اساسي با دگرگوني‌هايي همراه بوده است . دگرگوني‌هايي كه بنا به تقاضاي زمان و نيازهاي برآمده از عصر حاضر ايجاد شده است. تجربه كشورهايي چون آمريكا )1957(، ژاپن )1948( وكره جنوبي در سالهاي اخير به خوبي نشان مي دهد كه با تغيير و بازنگري در ساختار آموزش و پرورش در ادوار تاريخي در حفظ و بقاي رشد و توسعه اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي ملت‌ها تأثير حياتي داشته است .
امروزه، تقريباً تمام كساني كه به هر نحو طرفدار توسعه و اصلاحات هستند در همه جاي دنيا از آموزش و پرورش شروع مي كنند، توجه به اصل تعليم و تربيت و تالش در راه آن مي تواند امر توسعه را پيش ببرد و با مسير جهان هماهنگ كند. رويكردهاي برآمده ازعصر جديد ارتباطات و فناوري‌ها درتعليم و تربيت از جمله ديدگاه حداكثري مبتني بر خود يادگيري و چگونگی يادگيري )فراشناخت(، يادگيري فرآیند مدار و مستقل موجب حركت تدريجي در باز تعريف مفاهيم اساسي تعليم و تربيت شده است. سواد، علم، تدريس، معلم، شاگرد، محتواي درسي و مدرسه در حال احراز تعاريف جديد هستند.
درعصر حاضر تأكيد نظام آموزش و پرورش بر انتقال دانش نيست و نقش مدرسه با گذشته تفاوت بسياركرده است. آموزش و پرورش به جاي پرداختن به مواد درسي به كل انسان مي پردازد و به تمام ابعاد زندگي او توجه مي‌كند . معلم در نظام جديد آموزش و پرورش در مقام ياور در بالندگي انسان، ايفاي نقش مي كند نه انتقال دهنده اطلاعات . شاگرد پرسشگر، خردگرا و فعال است نه شنونده‌اي منفعل و پذيرا . امروزه، با دسترسي فراگيرندگان به اينترنت و گذرگاه‌هاي گوناگون كسب اطلاعات و بالتبع تأثير پذيري از فرهنگ جهاني و غير بومي، اقتدار علمي معلم رفته رفته رنگ مي بازد . از همين روست كه اثر بخشي آموزش و پرورش ناگزير است كاركردهاي نوينی را متناسب با روح زمانه براي خويش برگزيند . گزينش و دستيابي به كاركردهاي نو مستلزم نگاهي نو به نظام آموزش و پرورش است . نگرشي نو در ابعاد و محورهاي گوناگوني چون تعاريف، اصول، اهداف، ساختار، محتوا، مديريت و منابع انساني.
در اين پژوهش تلاش شده است تا نحوة تأثيرگذاري «جهاني شدن» بر آموزش و پرورش کشورها به ویژه کشورهای آمریکا، انگلیس و ژاپن مشخص و عمده‌ترين چالش‌هايي كه نظام آموزش و پرورش در آينده با آن روبرو خواهد بود، و راهکارهایی که کشورها در برابر‌این چالشها اتخاذ نموده و یا خواهند نمود، معين شود.
اگرچه جهاني‌شدن مي‌تواند به پيشرفت فناوري، بازده بيشتر، مصرف زيادتر، سودافزون‌تر، تجمع ثروت، گسترش شهرنشيني و تقاضا براي مردم سالاري بيشتر و نيز برابري انسانها منجر شود، رشد نابرابري‌ها، حاشيه‌نشيني، حذف شدن افراد از نظام جهاني، افزايش فقر، ازدحام، آلودگي و نيز از بين رفتن محيط زيست را نيز مي‌تواند به دنبال داشته باشد. اين مشكلالت را بايد به حساب هزينه‌هاي جهاني‌شدن گذاشت و در واقع، اگر جهاني‌شدن كنترل نشود، تأثيرات سوء آن به مراتب بيش از مزاياي آن است. از طرف ديگر، جهاني‌شدن به تأثيرگذاري بيشتر شركتهاي بين‌المللي و سازمانهاي جهاني منجر شده و لاجرم در نقش عوامل تأثيرگذار داخلي و به خصوص دولت، تغيير ايجاد كرده است.
جهاني‌شدن تنها داراي بعد اقتصادي نيست و در عمل به صورت يك الگوي توسعه به كشورهاي در حال توسعه نيز مي‌تواند تحميل گردد. الگويي كه در آن، عادات مصرف، اشكال توليد، سبك‌هاي زندگي، مالك‌هاي موفقيت اجتماعي، ايدئولوژي، اولویتهای فرهنگي و حتي شكل سازمانهاي سياسي كشورها نيز تحت تأثير قرار مي‌گيرد و خالصه اينكه، جهاني‌شدن تمايل دارد كه يك همگني جهاني را تشويق كند.
انفجار دانش در علوم و فناوري و توسعة آن در كلية شئون زندگي انسان و از جمله به حوزة آموزش پرورش موجب شده كه نظام‌هاي آموزشي نيز از اين فناوريهاي جديد براي توسعه اشكال جديد آموزشي مانند آموزش از راه دور، آموزش باز، آموزش مجازي و غيره استفاده كنند. به عالوه ورود رايانه‌ها به نظام آموزش، نظام ياددهي- يادگيري و آموزش سنتي را تحت تأثير قرار داده است. مهمترين نكته اين است كه ورود فناوريهاي جديد به آموزش، رشد بي‌سابقة دانش و جهاني‌شدن، مشكلات بسياري را نيز در آموزش موجب شده و چالش‌هاي جديدي را براي اين نهاد به وجود آورده است. چالش‌هايي چون آموزش كلية افراد در سراسر زندگي، تربيت معلماني نخبه و توانمند به عنوان عامل توسعه در جامعة اطلاعاتي، تحول در ساختار آموزش و پرورش، استفاده از فناوريهاي اطلاعاتي ارتباطي در آموزش، مديريت غيرمتمركز و انعطاف‌پذير، شهرونداني در ابعاد مختلف و غيره. جهاني‌شدن موجب شده است كه در بسياري از موارد مرزهاي سنتي آموزش و حتي فناوري‌ها از بين برود و يا نيازمند آن است كه دوباره تعريف شود. براي مثال از بين رفتن مرز بين دولت‌هاي ملي و جامعة جهاني، بين فرهنگ ملي و خرده فرهنگ‌هاي تشكيل دهندة آن، بين مدرسه و جامعة محلي، بين خانه و مدرسه، بين آموزش و كار، بين دنياي كار و مؤسسات يادگيري، بين آموزش رسمي و آموزش غيررسمي، بين برنامة درسي از قبل تنظيم شده و انتخاب‌هاي افراد، بين فراگير و معلم، بين والدين و فرزندان آنها، بين انسان و ماشين و حتي بين رشته‌هاي مختلف، چالش‌هاي عمده‌اي در آموزش ايجاد شودكه به منظور برخورد با آنها و انطباق با تغييرات پيش آمده نیاز به آمادگی و برنامه ریزی دارد. از‌این رو بررسي پديدة جهاني‌شدن و چالش‌هاي آن در آموزش و پرورش در سطح جهانی مسئله‌ایست که در‌این كتاب به آن پرداخته خواهد شد.
ادامه دارد
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان