بسياري از بيماراني كه دچار بيماري هاي بدخيم مي شوند براي درمان نيازمند استفاده از رژيم هاي دارويي خاصي هستند كه تحت عنوان كلي شيمي درماني طبقه بندي مي شوند. حتي درمان برخي از بيماري هاي عفوني ويروسي نيز گهگاه به نام شيمي درماني خوانده مي شود.
اين درمان ها معمولاشامل داروهايي هستند كه علاوه بر داشتن تاثيرات مثبت براي سلامت و درمان بيماري زمينه يي، باعث ايجاد عوارض نامطلوبي همچون كاهش وزن، ايجاد تهوع و استفراغ، ايجاد التهاب در نواحي مخاطي بدن مانند دهان، افزايش احتمال عفونت هاي قارچي و كاهش سلول هاي خوني نيز مي شوند. براي مقابله با بسياري از اين عوارض توجه به رژيم غذايي و استفاده از غذاها براي كاستن آنها يكي از استراتژي هاي مهم درماني را تشكيل مي دهند كه متاسفانه شايد اين مساله مورد بي توجهي بسياري از بيماران و پزشكان معالج آنها قرار گيرد. شيمي درماني و پرتودرماني علاوه بر خود سرطان، بر سيستم تغذيه بيمار نيز تاثير خواهد گذاشت. اگر شما تحت شيمي درماني هستيد و مي خواهيد درطول درمان تا حد امكان سالم و راحت باشيد، به نكات زير توجه كنيد.
از غذاهاي طعم دار استفاده كنيد.
شيمي درماني مي تواند روي پرزهاي چشايي شما تاثير گذاشته وباعث شود كه غذاها و نوشيدني ها برايتان طعمي فلزي و ناخوشايند داشته باشند. آب و گوشت دو مورد ديگراز مواد غذايي هستند كه در طول شيمي درماني بدمزه به نظر مي رسند.
اگر نوشيدن آب معدني دشوار به نظر مي رسد: نوشيدن آب هاي طعم دار را امتحان كنيد يا يك برش ليمو به آب اضافه كنيد. اگر خوردن گوشت برايتان جذابيتي ندارد: از ساير منابع تامين پروتئين مانند تخم مرغ، لبنيات كم چرب، حبوبات و ماهي استفاده كنيد.
با يبوست مبارزه كنيد
بعضي افراد طي شيمي درماني دچار يبوست و بعضي ديگر دچار اسهال مي شوند. براي جلوگيري از يبوست، نوشيدن آب كافي بسيار مهم است. استفاده از غذاهايي كه حاوي فيبر هستند نيز در پيشگيري از يبوست موثر است. اگر شما عادت به استفاده از مواد غذايي حاوي فيبر نداريد: بهتر است به تدريج به ميزان فيبر غذايي خود اضافه كنيد. تمرينات ورزشي، حتي به ميزان 20 دقيقه پياده روي در روز نيز مي تواند به عنوان محركي قوي براي روده ها عمل كند.
اضافه وزن خود را كنترل كنيد
بعضي از بيماران تمايل دارند در طول درمان وزن خودرا بالاببرند. ولي پزشكان توصيه مي كنند طي درمان از وعده هاي غذايي كم چرب، ميان وعده هاي سبك و ميزان زياد سبزيجات استفاده كنيد.
اشتهاي خود را زياد كنيد
بسياري از بيماراني كه تحت شيمي درماني هستند، اشتهاي خود را از دست مي دهند. از آنجا كه كربوهيدرات ها به راحتي هضم مي شوند: متخصصان توصيه مي كنند ميان وعده هاي حاوي كربوهيدرات مثل غلات گرم، نان تست با كره بادام زميني و ساير مغز هاي خوراكي يا نان همراه با حموس (نوعي غذا كه با نخود درست مي شود) را امتحان كنيد. غذاهايي مثل ماست و سوپ هاي ميكس شده نيز توصيه شده اند.
احساس راحتي در طول مدت شيمي درماني بهبود زخم هاي دهاني
برخي از انواع شيمي درماني مي توانند باعث ايجاد زخم هايي در دهان شوند كه به عنوان زخم مخاطي دهان شناخته مي شوند. براي تسريع در بهبود اين زخم ها، از مصرف غذاهاي ادويه دار، الكل و غذاهاي داغ خودداري كنيد. محيط دهان خود را با نوشيدن ميزان زيادي مايعات در طول روز مرطوب نگاه داريد. شست و شوي دهان با آب نمك بعد از هر وعده غذايي مي تواند موثر باشد.
آب بدن را متعادل نگاه داريد
اسهال و استفراغ اگر همراه با ميزان مصرف كم آب همراه شود مي تواند باعث دهيدراته شدن بدن شود. علايم دهيدراته شدن (كم آبي بدن) ممكن است شامل خشكي دهان، چشمان گود رفته و عدم توليد اشك و كم شدن ميزان ادرار و تيره رنگ شدن آن شود. نوشيدن ميزان زيادي آب مي تواند از اين عارضه جلوگيري كند.
حالت تهوع خود را كنترل كنيد
خوردن غذاهاي خنك به جاي غذاهاي گرم، جويدن زنجبيل يا نوشيدن چاي زنجبيل يا چاي نعنا مي تواند باعث كاهش تهوع شود. بهتر است از مصرف غذاهاي چرب يا سرخ شده و غذاهاي پرادويه با رايحه قوي اجتناب كنيد.
وعده هاي غذايي سبك بخوريد (كم بخوريد)
خوردن وعده هاي غذايي كم باعث مي شود كه تحمل پذيري بيشتري در مقابل شيمي درماني نسبت به زماني كه غذاي سنگين مصرف مي كنيد، داشته باشيد و همچنين وعده هاي غذايي كم كمك زيادي به كم كردن اشتها خواهد داشت.
با متخصص تغذيه مشورت كنيد
شايد مشورت با يك متخصص تغذيه كه براي تحمل بهتر دوره شيمي درماني مفيد باشد. متخصص تغذيه مي تواند با غذاهاي مخصوص و نكات رژيمي كه شما در طول درمان بيماري خود تجربه كرده ايد به شما كمك كند.
مراقب مكمل هاي غذايي باشيد
متخصصين تغذيه در مركز درمان پيشرفته سرطان توصيه مي كنند كه مكمل هاي رژيمي در طول مدت شيمي درماني مصرف نشوند. اين توصيه ها شامل ويتامين ها، مواد معدني گياهي و تركيبات گياهان دارويي هستند. داروهاي تقويتي داراي فعل و انفعالاتي هستند كه مي توانند در تاثير مثبت شيمي درماني خلل ايجاد كنند. در طول مدت شيمي درماني قبل از مصرف هرگونه مكمل دارويي با پزشك خود مشورت كنيد.
مصرف چاي سبز را محدود كنيد
برخي از پزشكان مصرف چاي سفيد و چاي سبز را براي بيماراني كه شيمي درماني مي كنند، محدود مي كنند. توصيه مي شود كه نوشيدن چاي به يك يا دو فنجان در روز محدود شود. چاي سبز و چاي سفيد بسته بندي شده شامل آنتي اكسيدان هاي گياهي- شيميايي هستند و ممكن است تاثير شيمي درماني را كم كنند.