حکایت قربانی شدن مسلمان ها درروز عید قربان حکایت جدیدی نیست . هر سال در چنین روزی - بسته به تعداد قربانی ها - هیاهویی آغاز می شود ، سپس ، با منطق "قضا و قدر " و "مرگ خوشایند در خانه خدا " ، به پوشه تاریخ سپرده می شود تا عید قربان آتی و قربانیان دیگر ....البته در این میانه میدان مرافعات سیاسی هم در می گیرد . اما امسال اندکی متفاوت است . بحران قدرت در سعودی در بین بالایی ها از ژانویه اخیر افزایش یافته است و مشروعیت ملک سلمان چه در داخل و چه در سطح جهانی به چالش کشیده شده است . در این یادداشت تلاش می شود که نقش" رقابت ها و مرافعات قدرت در ساختار حکومتی آ ل سعود " در تراژدی منا و "تعقیب حقوقی بین المللی " ماجرا و "دلایل وقوع هر ساله " این گونه حادثه ها مورد ارزیابی قرار گیرد .
تکرار تراژدی
گفتم تراژدی هایی از این گونه،قبلا هم در زمان حج اتفاق افتاده بود. بنا به امارهای "بروکینز " : "در سال های ۱۹۹۰، ۱۹۹۴، ۱۹۹۷ و ۲۰۰۶ شاهد وقایع مصیبت بار و سقوط پل و کشته شدن صد ها زائر بوده ایم. در سال 1987 تظاهرات سیاسی ایرانیان در جریان مراسم حج منجر به درگیری هایی شد که بیش از 400 کشته بر جای گذاشت. در سال ۱۹۷۹ صحن مسجد الحرام به میدان جنگ تبدیل شد زمانی که کنترل آن به مدت چند هفته به دست اسلام گرایان رادیکال افتاد و دولت سعودی مجبور شد هزاران نیروی جنگی برای بدست آوردن کنترل آن اعزام کند."
در چند دهه اخیر، بیشترین تلفات مراسم حج به سال ١٩٩٠ تعلق دارد که فشار جمعیت هنگام عبور از یک تونل در نزدیکی اماکن مقدس مکه جان بیش از ١٤٠٠ نفر را گرفت.
بحران قدرت در آل سعود و مدیریت مراسم حج
آل سعود خادم حرمین بر گزیده شده اند و مدیریت و هماهنگی مراسم حج با حکومت ال سعود هست .
مراسم سالانه حج یک چالش عظیم مدیریتی است. دو میلیون زائر برای تحقق یافتن "رویای زندگی شان " !! وارد دو شهر مکه و مدینه می شوند.
چه کسانی مسولیت مدیریت این امر را دارند ؟ حکمران مکه شاهزاده خالد بن فیصل پسر پادشاه پیشین است که مسئولیت مدیریت حج را به عهده دارد. محمد بن نائف ولیعهد عربستان نیز به عنوان وزیر کشور در قبال مناسک حج مسئول است. مرافعات در بین بالایی ها برای کسب قدرت فراوان است . از ژانویه ۲۰۱۵ که ساختار قدرت در سعودی تغیراتی کرد و ملک سلمان به پادشاهی منصوب شد , در گیری ها در بین بالایی ها افزایش یافت . سیاست جنگ های نیابتی در یمن و استراتژی نوین حاکمان و نبود سیاست و روش هماهنگ و یکسان گویای این در گیری ها می باشد . آیا سناریوی "قربانیان روز قربان " بخشی از این درگیری های بالایی ها ست که جناحی در حال تضیف طیفی دیگر است ؟ آیا مشروعیت ملک سلمان به چالش کشیده شده است ؟ آیا فاجعه حج امسال دسیسه پسر سلمان برای محمد بن نایف است؟ در همین زمینه "روزنامه الدیار " گزارش داده که محمد بن سلمان وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان در پشت پرده این حادثه قرار دارد و به دستور وی درب اصلی بسته شده است.
این تحلیل زمانی به واقعیت نزدیک تر می شود که دریابیم مسئول برگزاری حج وزیر کشور و ولیعهد عربستان یعنی محمد بن نایف است که به نوعی رقیب اصلی محمد بن سلمان در راس هرم قدرت و رسیدن به جاشگاه پادشاهی به حساب می آید. *
شرکت ساختمانی خانواده بن لادن و گذرگاه های مکه
چه کسانی تدارک ساختمان ها ، هتل ها ، پل ها ، معابر و گذرگاه های مکه را به عهده دارند ؟ شرکت ساخت و سازی که برای چند دهه مسئول گسترش مسجد الحرام و مسائل مربوط به آن است ، سازمانی نیست به جز شرکت ساختمانی خانواده بن لادن . این دومین کمپانی بزرگ ساخت و ساز در دنیاست که در سال 1930 توسط پدر اسامه بن لادن تأسیس شده است. آ ل سعود و خانواده بن لادن سال هاست که شرکای نزدیکی هستند. گروه بن لادن بسیاری از کاخ های آل سعود، فرودگاه اصلی کشور و بزرگراه ها را ساخته است و در حال ساخت بلندترین برج دنیا در جده است. این شرکت همچنین در حال ساخت مترو دوحه است.
تعقیب حقوقی بین المللی فاجعه منا
از میان خبرها و تحلیل ها چند نکته اهمیت فراوانی دارد :
یکم اینکه ؛ دولت عربستان از حیث حقوقی، مسئولیت حفظ امنیت و بهداشت زائران را برعهده داشته است؛ پس دولت آ ل سعود مسئولیت بین المللی دارد . دو دیگر این که ساختار استبدادی و پلیسی این حکومت، مانع از استفاده بهینه از امکانات و خدمات پزشکی دولت های دیگر شده و بر حجم فاجعه افزوده است. سوم آن که حکومت عربستان که اینک حیثیت و منزلت و مشروعیت خود را از دست داده است، به سبب ساختار خود کا مکی حکومتی و نبود آزادی احزاب و رسانه ها , به هیچ نیروی رقیب یا مراقب داخلی پاسخگو نیست و اساساً در فقدان مکانیزم های پاسخگویی [– آنچنان که در نظام های مردمسالار رایج است – ] ناکارآمدی نظام مورد سؤال قرار نمی گیرد و طبیعی است که افزایش ناکارآمدی سبب گستردگی وقوع فاجعه [ و جنایت ] می شود .
اکنون پرسش این است که آیا مجامع بین الملل و مجمع عمومی سازمان ملل و سازمان های حقوقی و "ائتلاف دولت های اسلامی " میتوانند کاری انجام دهند ؟
بسیاری از کشورهای اسلامی (ازجمله عربستان و ایران) اعلامیه صلاحیت " دیوان بین المللی دادگستری " را نپذیرفته اند و هنوز موفق به تأسیس " دیوان داوری اسلامی " هم نشده اند؛ پس امکان تعقیب حقوقی بین المللی ماجرا در چارچوب های موجود بسیار ضعیف است.
اما در این روز ها که مقامات عالیرتبه کشورهای اسلامی در نیویورک حضور دارند آیا می توان چنین مطالبه ای را در سطح شورای امنیت پیگیری کرد.؟ شاید این یکی از راه های تعقیب حقوقی قربانیان عید قربان باشد .
rezaalavim@yahoo.com
۲۶سپتامبر ۲۰۱۵
===========
پی نوشت :
* «نضال قبلان» در توضیح علت برکناری شاهزاده «مقرن بن عبدالعزیز آل سعود» گفت مقرن همواره مخالف پشتیبانی از تروریست ها در سوریه بوده است.
پایگاه خبری «بانورما الشرق الاوسط» به نقل از «نضال قبلان» سفیر سابق سوریه در ترکیه نوشت: "مقرن همواره معتقد بود که عربستان منوط به حفظ امنیت سوریه است. اگر امنیت دمشق خدشه دار شود، بدون شک امنیت ریاض خدشه دار خواهد شد."
وی در گفتگو با این پایگاه خبری گفت: مقرن همواره مخالف نزاع داخلی و جنگ در سوریه و یمن بود و یکی از دلایل عزل وی، صلح طلبی او به شمار می رفت.
پس از 4 ماه از فوت «ملک عبدالله بن عبدالعزیز» و روی کار آمدن «ملک سلمان»، پادشاه جدید سعودی ، «مقرن بن عبدالعزیز» را از ولیعهدی و نائب رئیسی شورای وزیران (کابینه) کنار گذاشت و «محمد بن نایف» را به عنوان ولیعهد جدید معرفی کرد. «محمد بن سلمان» نیز به عنوان جانشین ولی عهد انتخاب شد.
همچنین پادشاه عربستان اعلام کرد که «سعود الفیصل» که به مدت 40 سال وزیر خارجه این کشور بود، از سمت خود کنار گذاشته شده و «عادل الجبیر» سفیر عربستان در آمریکا جایگزین او می شود. این تغییرات در زمانی رخ داد که «محمد بن سلمان» مسئولیت نظامی جنگ یمن و «عادل الجبیر» نیز مسئولیت دیپلماسی آن را بر عهده دارد.
در بخشی از بیانیه صادر شده از سوی پادشاه عربستان آمده: " ملک سلمان جهت عمل به سنت پادشاه مرحوم «ملک عبدالله» در تعیین افراد لایق در مناصب عالی کشور، فرمان های پادشاهی را صادر کرده است."
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان