Iranian Futurist

روز جهانی علم فرصتی است که توجه عمومی را به زیبایی های علم جذب می کند و به مردم نشان می دهد چگونه دانش از جنگ جلوگیری می کند

بیستم آبان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه است. هر ساله روزهای متعددی با نام های مختلف نامگذاری می شوند تا توجه ما را به مسائل مختلف و اهمیت آنها جلب کند و سعی کند تا ما به نوعی متفاوت به موضوعات نگاه کنیم.

گاهی این روزها فقط در قالب یک سنت قدیمی می آیند و می روند و کسی به آنها توجهی نمی کند و گاه به همت علاقه مندانی که در آن حوزه فعال هستند این روزها تبدیل به جشنواره های بزرگ و موفقی می شوند. تجربه سال ها برگزاری روز نجوم و روز فضا در ایران نمونه ای از نمونه های موفق از گرامیداشت چنین روزهایی با هدف آشتی دادن مردم با آن موضوع است.

اما آیا باید به روز علم نیز همین نگاه را داشت؟ چه کسی است که از اهمیت علم غافل باشد؟ چه کسی است که در ایران یا هرجای دنیا در برابر ارزش های علم سر تعظیم فرود نیاورد؟ آیا اهمیت چیزی بیش از علم و آگاهی است که لازم باشد در یک روز خاص به این موضوع پرداخت؟ واقعیت این است که اگرچه مردم در ظاهر مشکلی با علم ندارند و شاید به زحمت کسی را پیدا کنید که در برخورد اول در برابر علم، تفکر علمی و آگاهی موضوع گیری داشته باشد اما اگر دقیق تر به اطراف خودتان، چه در همسایگی مثل خانواده، مدرسه، محل کار، شهر و کشور یا سطح وسیع تری مانند جامعه بین المللی نگاه کنید می بینید تا چه حد علم درک نشده باقی مانده است. تا چه حد در برابر آن موضع گیری وجود دارد و تا چه حد علم هراسی در لایه های عمیقی از جامعه نفوذ کرده است.

مهم تر از آن موضوعی که نبودش به گونه ای آزاردهنده احساس می شود، نبود تفکر علمی در میان مردم است. ما در مواجهه با مسائل مان از الگوهای تفکر علمی استفاده نمی کنیم. هنوز خرافات در جامعه ما (و در کل جهان) بیداد می کند.

نگاهی به آمار فروش کتاب های طالع بینی در مقایسه با فروش کتاب های عامه فهم علمی بیندازید. نگاهی به میزان اعتقاد مردم به وجود بشقاب های پرنده فضایی بیندازید؟ هنوز مدت زیادی از زمانی که شایعه افتادن لوگوی یک کمپانی نوشابه سازی روی ماه بسیاری را به پشت بام ها کشاند، نمی گذرد.

تصور ما از علم در بسیاری از موارد اشتباه و در بسیاری از موارد ناقص است. شبه علم در غیاب آگاهی علمی رشد می کند و جامعه ای که برای پیشرفتش نیازمند علم و فناوری حاصل از آن است را چنان مسموم می کند که دیگر امکان تشخیص سره از ناسره ممکن نمی شود. هنوز رسانه های عمومی در برابر پدیده های علمی و فنی موضع گیری درستی ندارند و گاه به جای معرفی فناوری های نوین و بررسی آن و یا بررسی و نظارت بر روندهای علمی دست به ترویج ترس از فناوری می زنند.

علوم پایه و ریاضیات بیش از همه شاخه های دیگر در معرض بی توجهی هستند.

اگر ریاضیات و علوم پایه در جامعه ای جدی گرفته نشود و در برابر آن مقاومت ایجاد شود دیگر نمی توان انتظار رشد علمی چشمگیری برای آن جامعه داشت. هنوز نام ریاضیات برای بسیاری هراس آور است.

در چنین شرایطی بهانه ای مانند روز جهانی علم درخدمت صلح و توسعه فرصت بی نظیری است که توجه عمومی را به علم واقعی و زیبایی ها و جذابیت های آن جذب کند. اما اگر شما در رده کسانی هستید که دستی از دور یا نزدیک بر آتش علم و فناوری دارید آیا می توانید قدمی برای کمک به رشد آگاهی علمی و دوستی با علم بردارید؟

نهادهای مسئولی مانند دانشگاه ها، دفتر ملی یونسکو و انجمن ترویج علم در این زمینه حتما کارهایی را انجام داده اند و برنامه های آنها به مرور اعلام خواهد شد اما این نوشته در پی ارائه پیشنهادهای بزرگ و برنامه های ملی برای چنین روزی نیست. مخاطب این نوشته افراد عادی درگیر با علم است. کسانی که واقعا می توانند تغییر ایجاد کنند. ادامه این مطلب مجموعه پیشنهادهایی ساده و کمیابی هزینه برای چنین کسانی است تا برنامه های ساده ای را برای مخاطبان خود آماده کنند.

● درها را باز کنید

شاید شما استاد دانشگاه یا دانشجوی تحصیلات تکمیلی در یکی از پژوهشگاه ها، دانشگاه ها و مراکز علمی باشید. یکی از موثرترین کارهایی که می توان انجام داد ترتیب دادن یک برنامه آزاد است.

نکته: روز جهانی علم نباید محدود به برنامه های علمی باشد. هرکسی که به بخشی از دانش بشری احاطه دارد می تواند با اجرای یک برنامه ترویج علم ساده در محله خود ، درجهت دوستی مردم با علم و آشنایی آنها با نقش بی نظیر دانش در ایجاد صلح و امنیت در سیاره زمین قدم بردارد

اگر فرزند شما در دبستان یا دبیرستان درس می خواند از همکلاسی ها یا گروهی از دوستان او دعوت کنید تا در آن روز سری به دفتر کار شما بزنند. هیچ چیز برای بچه ها جذاب تر از دیدن محیط واقعی کار یک دانشمند نیست. لازم نیست حتما شما در آزمایشگاه فعال باشید تا بچه ها با دیدن ابزارهای آزمایشگاهی هیجان زده شوند. دیدن دفتری که در آن کار می کنید، نشان دادن بخش های مختلف دانشگاه بازدید از کلاس های درس و توضیح این که رشته شما چیست و چه کار می کنید می تواند دیدگاه آنها را به طور جدی درباره کاری که یک دانشمند انجام می دهد تغییر دهد و شاید آنها را از این سن علاقه مند کند که در آینده وارد رشته شما شوند.

اگر در چنین مرکزی مقام یا مسئولیتی دارید شرایطی را فراهم کنید که در آن روز، درهای مرکز شما به روی افراد بیشتری از دانش آموزان باز شود. مراکز نامداری مانند سازمان فضایی ایران، پژوهشگاه رویان و پژوهشگاه دانش های بنیادی مکان هایی هستند که می توانند میزبان مدارس و دانش آموزان و حتی خانواده های آنها باشند. بگذارید برای یک روز نوجوانان، جوانان و والدین آنها مستقیما با آنچه در این سازمان ها می گذرد آشنا شوند.

● نمایشگاه خانگی

اما شاید شما تنها دانشجویی علاقه مند باشید و امکان چنین هماهنگی هایی را نداشته باشید ساده ترین کار دعوت از بچه های فامیل یا همسایه ها برای یک بعدازظهر درباره علم است.

اگر دانشجوی رشته ای مانند شیمی یا فیزیک هستید حتما تعداد زیادی آزمایش هیجان انگیز و البته بی خطر را بلدید که می توان با ابزارهای ساده در پارکینگ منزل یا مجتمع مسکونی خود برای مخاطبانتان برگزار کنید. لازم نیست گردهمایی بزرگی راه بیندازید کافی است که در تخته اعلانات مجموعه مسکونی تان آگهی بزنید که فلان ساعت برای بچه ها و خانواده های علاقه مند چند آزمایش علمی ترتیب می دهید.

قرار نیست مخاطبتان را یکشبه دانشمند کنید هدف فقط نشان دادن برخی آزمایش ها از یک سو و از سوی دیگر توضیح برخی کارهای ساده و روند آزمایش های علمی است.

شاید شما در حوزه هوا فضا فعال باشید اگر نمی توانید امکانات یک نمایش موشک های آبی ساده را فراهم کنید، حداقل می توانید برای چنین مخاطبی مسابقه پرتاب موشک های کاغذی ترتیب بدهید و در عین حال برای آنها اصول پرواز این موشک ها و برخی مفاهیم اولیه هوانوردی را توضیح دهید.

شاید شما منجمی آماتور باشید. در این صورت با مجموعه فعالیت های ترویجی مثل برگزاری یک شب رصدی ساده و کوچک آشنا هستید. تلسکوپ تان را به حیاط خانه ببرید یا اگر تجربه این رویدادها را دارید با دوستانتان با همکاهنگی قبلی به پارک محل بروید و مردم را دعوت کنید تا به آسمان نگاه کنند و اصول اولیه و برخی از اطلاعات ساده ولی دقیق علمی را به آنها بدهید. لازم به یادآوری نیست که هدف دانشمند کردن دیگران نیست. هیچ وقت تلاش نکنید چیزی را که بلد نیستید برای دیگران توضیح دهید. خیلی ساده بگویید دنیای علم وسیع است و شما پاسخ دقیق این موضوع را نمی دانید.

● مراکز بزرگ تر

اگر شما مدیر و یا فعال در محل ترویج ترویح علم مانند، خانه های علم، رصدخانه های عمومی و یا خانه های ریاضیات هستید، تکلیف معلوم است. در مراکز خود برنامه های عمومی ترتیب دهید و نمایشگاه ها و برنامه های عمومی را که قبلا تجربه برگزاری آن را دارید برای این روز تکرار کنید و از طریق رسانه هایی که با شما ارتباط دارند دیگران را دعوت کنید در برنامه های متناسب با این روز شرکت کنند. اگر شما سازنده اسباب بازی های علمی و بسته های آزمایشگاهی و فنی هستید برای این روز اعلام تخفیفی برای مشتریان خود بکنید تا دیگران هم فرصت لذت بردن از امکانات هیجان انگیز علمی را داشته باشند.

● تجربه یک روزتان را بنویسید

شاید امکان هیچ یک از این موارد را نداشته باشید ولی هنوز علاقه مند به مشارکت در این برنامه ها باشید. در این صورت فرقی نمی کند استاد دانشگاه، یک مدیر علمی رده بالا، یک پژوهشگر و یا یک دانشجو هستید. تجربه یک روز کاری خود مرتبط با علم را در وبلاگتان، نشریه های محلی و یا وب سایت مراکزتان بنویسید. بگذارید مخاطب عام با آنچه شما در طول یک روز کاری و فعالیت در حوزه علم با آن مواجهید آشنا شوند. حداقل حسن این کار این است که دید مخاطب شما از آنچه باید از جامعه علمی انتظار داشته باشد دقیق تر می شود و می داند با چه جامعه ای باید سر و کار داشته باشد.

روز علم برای مردم است و اگر شما در جامعه علمی فعالیت می کنید این روز به شما بیشتر مربوط است و این توجه مردم به علم است که آینده کار و زندگی شما و فرزندانتان را تضمین خواهد کرد.

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر