تاثير انتقال فناوري بر توسعه صنايع كوچك
مورد كاوي: صنعت اتصالات تايوان
مسعود بينش
اشاره
22 ميليون جمعيت كوشا و كمتوقع در جزيرهاي لرزان و طوفانخيز گرد آمدهاند تا بيش از 400 ميليارد دلار توليد و 130 ميليارد دلار كالا صادر كنند و بهعنوان دومين كشور متراكم جهان پس از بنگلادش، رده ششم جهاني را در توليد ماشينآلات و اتوماسيون بهدست آورند. بيترديد، دلايل متعددي باعث توسعه موفقيتآميز و سريع «تايوان» شده است، اما در ميان آنها خطمشي توليد مبتنيبر صادرات كه از دهه 1950 در اين جزيره اتخاذ شد، در فرايند صنعتي شدن كشور بسيار موثر بوده است. پرش اقتصادي تايوان، عمدتاً توسط صنايع كوچك و متوسط(SME) صورت گرفته است. اين صنايع، با وجود مشكلات مالي و سرمايهاي و محدوديتهاي پژوهشي، فناوري و ظرفيتي، با تكيه بر نوآوري مستمر، محصولاتي قابل رقابت را در سطح بينالمللي عرضه ميكنند.
صنعت اتصالات تايوان، نمونه موفقي از كارايي صنايع كوچك در عرصه رقابت جهاني است. با اينكه صنعت اتصالات جزء صنايع مبتنيبر فناوري برتر تلقي نميشود، اما مهمترين بخش پايهاي در صنايع ساخت ماشينآلات، خودروسازي، الكترونيك، برق، ساختمان سازي و سازه را تشكيل ميدهد. امروزه ميزان نياز به اتصالات، يكي از شاخصهاي صنعتي شدن كشورها به شمار ميآيد. اين صنعت در تايوان، با استفاده از انتقال فناوري از كشورهاي پيشرفته، در قالب جذب، شبيهسازي و توسعه آن، توانست راه ميانبر توسعه را طي كرده و به سلطان بلامنازع صنعت و صادرات اتصالات و ساخت ماشينآلات توليد اتصالات در جهان تبديل شود. در اين مقاله، تاريخچه و مراحل مختلف رشد و توسعه اين صنعت و وضعيت جاري آن، نحوه انتقال فناوري و تشكيل شبكه توليد و مناسبات حاكم بر آن، بررسي خواهد شد.
تاريخچه
صنعت اتصالات(fasteners) نخستين بار پس از جنگ اول جهاني در تايوان پديدار شد. مراحل توسعه اين صنعت را ميتوان به شش بخش تقسيم كرد (جدول 1 ) :
دوره 1945 تا 1967 كه مرحله تشكيل هسته اوليه اين صنعت به شمار ميآيد. در اين مرحله، مفتول فولادي كمكربن وارداتي از ژاپن، بهعنوان مواد اوليه مورد استفاده قرار ميگرفت. روش توليد، يا كاملاً دستي بود و يا گاه با استفاده از ماشينآلات محدودي كه باز هم از ژاپن وارد ميشد، صورت ميپذيرفت. محصول نهايي، از نوع اتصالات با اندازه كوچك مانند پيچ چوب و پيچهاي ماشينآلات بود كه به عمليات حرارتي نيازي نداشت. در اين مرحله، كارخانه Chun Yu كه به توليد سوزن خياطي و ساخت ابزار اندازهگيري مشغول بود، به سمت توليد اتصالات گرايش يافت. طي جنگ ويتنام، ارتش امريكا خريدار اصلي پيچ و مهره تايوان بود. در اين زمان، 30 كارخانه توليد اتصالات در تايوان وجود داشت، اما فناوري آنها بسيار ابتدايي بود. تنوع توليد نيز به دليل سطح پايين كيفيت، محدود بود. در هر حال، همين شكل ابتدايي توليد انبوه، زمينهساز صادرات در مراحل بعدي شد.
مرحله دوم در فاصله سالهاي 1968 تا 1979 بهوجود آمد. در اين دوره، كارخانههاي Chun Yu و San Shing مبادرت به خريد تجهيزات از آلمان كردند. San Shing از طريق فرايند تجربي، شبيهسازي و بهبود، در 1973 ماشين مهرهزني با سرعت بالا را بهطور موفقيتآميزي توسعه داد. در همين سال، Chun Yu با مشاوره فني امريكاييها قالبهاي رزوهزني[1] را به بازار عرضه كرد. مرحله بعدي پيشرفت، توليد پيچ و مهره از مواد مختلف بود. در اين دوره، تعداد سازندگان افزايش سريعي يافت و از 30 به 100 واحد رسيد. ارزش صادرات اين دوره، 26 ميليون دلار بود.
مرحله سوم از 1979 تا 1983 طول كشيد. در اين دوره، شركت فولاد چين (C.S.C) به منظور پاسخگويي به نياز داخلي، تاسيس شد. امروزه 80درصد از مفتول فولادي- مواد اوليه اصلي توليد پيچ و مهره- توسط اين شركت توليد ميشود. شركت فولاد چين، قادر است نياز داخل را بموقع تامين كند بهگونهاي كه صنعت اتصالات تحت تاثير نوسانات قيمتي مواد وارداتي قرار نگيرد. اين مسئله يكي از عوامل اصلي موفقيت صنعت اتصالات است. مسئله ديگر، توجه به تحقيق و توسعه (R&D) و پيشرفت از آن ناحيه است. مثال بارز آن، سريعترين ماشينهاي مهرهزني است كه توسط شركت San Shing توسعه يافتهاند. در اين دوره بهتدريج يك شبكه صنعتي جنبي رشد كرد. متعاقب آن تعداد سازندگان تا 350 كارگاه افزايش يافت و سهم صادرات به 109 ميليون دلار رسيد. اين مرحله، مرحله جهش صنعت اتصالات بود.
دوره چهارم بين سالهاي 1984 تا 1987 شكل گرفت. در آغاز اين دوره، برخي سازندگان براي توليد مفتول آنيل شده كه استانداردهاي بينالمللي را پاسخ ميگفت، ظرفيتسازي كردند. كارخانه Chun Yu با موفقيت در راه ساخت و توسعه دانش فني دو محصول باارزش افزوده بالا يعني پيچهاي استحكام بالا و اتصالات خودرو، گام برداشت. گروه Tycoons نيز به يكي از محورهاي توليد پيچهاي خودرو تبديل شد. در اين دوره، كمكم تكنيكهاي مديريتي نظير: كنترل توليد، كنترل كيفيت و فناوري اطلاعات معرفي شدند. نيروي كار كه ارزان، كيفي و در دسترس بود، نظرات مشتريان داخل و خارج را دريافت. صادرات، هر ساله سير صعودي داشت و به بيش از 140 كشور جهان انجام گرفت. در 1992، اتصالات تامين شده از سوي سازندگان تايوان تقريباً 30درصد از حجم تجارت جهاني بود.
جدول 1: مشخصههاي مراحل توسعه صنعت اتصالات
مرحله |
مشخصهها |
قبل از سال 1967 |
1. دوران توليد 2. تجهيزات ساده و ابتدايي، متكي به اپراتور 3. تهيه مهرهها از ضايعات ورقها 4. استفاده از ضايعات و قراضههاي صفحات كشتي به عنوان مواد اوليه پيچ و مهره |
1978-1968 |
1. موفقيت در توليد ماشينهاي مهره بهطور مستقل 2. موفقيت در توليد انواع ماشينآلات و پيچ و مهره 3. موفقيت در توليد پيچ و مهرههاي فولاد ضدزنگ 4. شروع صادرات |
1983-1979 |
1. عرضه مفتول فولادي نورد سرد توسط شركت فولاد چين 2. موفقيت در عرضه سريعترين ماشين مهرهزني جهان 3. تامين مطمئن مواد اوليه و صنايع پشتيباني |
1987-1984 |
1. توليد انواع مفتولهاي آنيل شده با استاندارد بينالمللي 2. توليد اتصالات با ارزش افزوده 3. تبديل شدن به سلطان توليد پيچ و مهره |
1990-1988 |
1. رشد سالانه ارزش و مقدار اتصالات صادراتي 2. موفقيت صنعت اتصالات در توليد مستقل و اجراي سيستم كنترل كيفيت 3. سرمايهگذاري كلان داخلي در صنايع پيچ و مهره |
1997-1991 |
1. صادرات محصول به بيش از 140 كشور و تبديل شدن به مهمترين تامينكننده اتصالات جهان 2. سرمايهگذاري كلان در خارج از مرزها و تاسيس كارخانههاي توليد اتصالات در كشورهاي خارجي |
جدول 2: آمار روند رشد صنعت اتصالات در مراحل مختلف
مرحله |
تعداد كارخانهها |
توليد متوسط سالانه (تن) |
ارزش توليد متوسط سالانه (ميليون دلار) |
ارزش صادرات (ميليون دلار) |
درآمد سرانه (دلار) |
قبل از سال 1967 |
30 |
15.000 |
5/7 |
15/0 |
249-132 |
1978-1968 |
100 |
130.000 |
31 |
26 |
1443-283 |
1983-1979 |
350 |
190.000 |
130 |
109 |
2573-1758 |
1987-1984 |
450 |
300.000 |
302 |
256 |
4839-2890 |
1990-1988 |
600 |
440.000 |
639 |
544 |
7413-5829 |
1997-1991 |
1043 |
850.000 |
1269 |
1077 |
11635-8189 |
جدول 3: محصولات اصلي صنعت اتصالات در مراحل مختلف
مرحله |
محصولات اصلي |
قبل ازسال1967 |
1. پيچ و مهره فولاد كمكربن |
1978-1968 |
1. پيچ و مهره فولاد كمكربن 2. پيچهاي خودرو، پيچ و مهره شش گوش |
1983-1979 |
1. پيچ و مهره فولاد كمكربن 2. انواع اتصالات مخصوص 3. اتصالات با مواد مختلف 4. فولاد ضدزنگ |
1987-1984 |
1. اتصالات فولاد كم، متوسط و پركربن 2. پيچهاي استحكام بالا 3. اتصالات خودرو |
1990-1988 |
1. اتصالات فولاد كم، متوسط و پركربن و انواع اتصالات فولاد آلياژي 2. اتصالات استحكام بالا |
1997-1991 |
1. اتصالات فولاد كم، متوسط و پركربن و انواع اتصالات فولاد آلياژي 2. اتصالات فولاد ضدزنگ 3. پيچهاي فولادي پلسازي و سازههاي بلند |
وضعيت جاري صنعت اتصالات
مطابق برآورد انجمن پيچ و مهرهسازان تايوان[2]، 1600 سازنده با 20 هزار پرسنل در اين كشور وجود دارد. در 1995، اين رقم 1043 سازنده و 17500 پرسنل بود. استانهاي جنوبي «كائوشونگ» و «تاينان» بيشترين تمركز صنعت اتصالات را در خود جاي دادهاند (38درصد). پس از آن منطقه «تايپه» در شمال 27درصد سازندگان را در برگرفته است. اصولاً مجتمعهاي صنعتي اين كشور نيز در شمال و جنوب آن استقرار يافتهاند، زيرا اين دو منطقه عمدتاً صنعتي هستند. از لحاظ توزيع كاركنان، 809 سازنده با كاركنان كمتر از 20 نفر، 78درصد از كل سازندگان را شامل ميشود. تنها 2 سازنده كاركناني بيش از 400 نفر دارند.
از لحاظ سرمايهگذاري، 95درصد از سازندگان- حدود 990 سازنده- سرمايهاي كمتر از يك ميليون دلار دارند. اين در حالي است كه تنها سه سازنده داراي سرمايه بيش از 30 ميليون دلار هستند. از لحاظ مقياس توليد، صنعت اتصالات نمونه و موردي است از صنايع كوچك (SME) با سرمايه و نيروي كار كم. به همين جهت ميتوان صنعت اتصالات را صنعتي دانست كه از شركتهاي كوچك تشكيل شده است.
درآمد و هزينه
در 1995، كل درآمد صنعت اتصالات تايوان، 7/1 ميليارد دلار بود. در اين سال، هزينه 5/1 ميليارد دلار و افزايش رشد سود قبل از كسر ماليات حدود 8درصد بود. در ساختار هزينه، مواد اوليه9/58 درصد، حقوق و دستمزد 5/11درصد، برق 4/1درصد، پيمانكاران فرعي 4/11درصد و ساير موارد 8/16درصد را تشكيل ميداد. ساختار هزينه- منفعت، صنعت اتصالات را وارد گروه صنايع با ارزش افزوده اندك ميكند. بنابراين، فناوري توليد كه مشخصه آن اتوماسيون، صرفهجويي در مصرف انرژي، استانداردسازي و بازدهي است، مستلزم بهدست آوردن سود از راه توليد انبوه است. در صنعت اتصالات، در مقايسه با ديگر صنايع معمولي و حتي برخي صنايع داراي فناوري برتر، هزينه كارگر بهدليل اتوماسيون بالا، نسبتاً ارزان است. بنابراين، هزينه مواد اوليه به عامل اصلي تعيينكننده سود تبديل شده است.
توليد و فروش
صنعت اتصالات، صنعتي است با جهتگيري صادرات. 85درصد از محصولات توليدي صادر ميشوند. صادرات از دهه 1970 آغاز شده است. تقريباً سالانه 6 هزار تن كالا صادر شد. پس از ابداع ماشينهاي مختلف در دهه 70، صادرات بشدت افزايش يافت، بويژه پس از اينكه شركت فولاد چين شروع به توليد مفتول فولادي براي بازار داخلي كرد. تايوان از 1984 به بزرگترين تامينكننده اتصالات دنيا تبديل شد. در خلال سالهاي 1991 تا 1995 بهدليل بازيابي اقتصاد امريكا و نياز به اتصالات ناشي از زلزله كوبه ژاپن و انجام كارهاي بازسازي، فضاي خوبي براي سازندگان ايجاد شد. حجم صادرات در 1997 افزون بر يك ميليون تن شد.
جدول 4: روند آماري صادرات
سال |
مقدار (تن) |
ارزش (ميليون دلار) |
متوسط قيمت (دلار بر كيلوگرم) |
1972 1975 1980 1985 1990 1995 2000 |
6991 21095 105365 207793 371163 829002 124900 |
3 16 106 190 566 1420 1710 |
4/0 77/0 01/1 92/0 46/1 71/1 37/1 |
امريكا، آلمان، ژاپن، كانادا، انگليس، استراليا و هنگكنگ، مشتريان اصلي صادرات اتصالات تايوان هستند. در 1996، صادرات به اين كشورها 81درصد از كل صادرات بود و امريكا به تنهايي نيمي از اين مقدار را وارد ميكرد. با اينكه در سالهاي اخير در زمينه توزيع مناسب منابع صادرات تلاشهايي صورت گرفته است، اما هنوز امريكا واردكننده اصلي مهره از تايوان است. در 1996، حدود 20درصد از كل صادرات به كشورهاي اروپايي صورت گرفته است.
انتقال فناوري و تشكيل شبكه توليد
پيشرفت فناوري، يا توسط تحقيقات مستقل و يا استفاده از فناوري موجود بهدست ميآيد. كشورهاي كمتر توسعه يافته، به دليل فقر منابع تحقيق و توسعه و يا تجربه، عموماً مجبورند فناوري را از خارج وارد كنند. اين فرايند با انتقال فناوري از كشورهاي خارجي آغاز ميشود. در خلال فروش ماشينآلات و تجهيزات و تحرك و جابجايي تكنسينها، نفوذ فناوري در صنعت پديد ميآيد و به اين ترتيب شبكه توليد شكل ميگيرد.
1. انتقال فناوري
انتقال فناوري به معناي فرايند سازگاري يك فرايند يا سازمان با يك نوآوري است كه توسط سازمان يا سيستمي ديگر ساخته شده است. براساس اين تعريف، انتقال بينالمللي فناوري را ميتوان بهعنوان تحرك بينالمللي دانش در نظر گرفت. امكان انتقال فناوري همواره فراهم است، زيرا استعداد و كيفيت نيروي كار در ميان ملل، متفاوت است. تمامي دانش نرمافزاري و سختافزاري را كه دربرگيرنده مدلهاي توليد، طراحي توليد و يا سيستمهاي مديريتي هستند، ميتوان بهعنوان فناوري درنظر گرفت. فناوري، ساماندهي به دانش علمي و بهتبع آن، بهرهگيري در حل مسائل اقتصادي است. بهعنوان دانش فني، فناوري يك دانش عملي يا مهارت در حل مسائل خاص است.
مكانيسمهاي انتقال فناوري متفاوتند. اساساً سه نوع انتقال فناوري وجود دارد:
الف- دانش فني[3]: انتقال مستقيم اطلاعات فني يا دانش فني، اغلب دانش فني پايه مثلاً طراحي. فناوري مستقل از طريق شبيهسازي و بهبود فناوري فراهم آمده توسط تامينكننده اصلي پديد ميآيد.
ب- نيروي انساني: فناوري به نيروي انساني پيوند خورده است. بهترين راه انتقال و نفوذ فناوري، آموزش تكنسينها و تحرك و جابجايي آنهاست.
ت- ماشينآلات: در فرايند خريد تجهيزات يا راهاندازي كارخانهها، فناوري و اطلاعات منتقل ميشود. انتقال فناوري سختافزاري معمولاً با انتقال فناوري نرمافزاري نظير آموزش مهارت، همراه است.
جدول 5: مدلهاي عمومي انتقال فناوري در تايوان
مدل |
شيوه انتقال |
دانش فني |
فناوري/ تجربه، گزارشهاي فني، فناوري ساخت، كنترل، بازاريابي و كيفيت |
نيروي انساني |
آموزش و راهنمايي |
تجهيزات |
تجهيزات كارخانه، خريد تجهيزات |
ساير |
توليد/ تامين مواد اوليه، حق جهت اختراع، همكاري در تحقيق و توسعه |
نوع اول انتقال فناوري يعني دانش فني، انتقال فناوري پنهاني و خالص است. دومين و سومين مدل، انتقال فناوري آشكار است بهگونهاي كه فناوري با نيروي انساني و ماشينآلات پيوند خورده است. راه سنتي انتقال فناوري، خريد تجهيزات و ماشينآلات است. برخي مطالعات حاكي از تاثير مثبت انتقال فناوري بر افزايش بهرهوري صنعت است. در ژاپن از 1970 تا 1993، انتقال فناوري در رشد بهرهوري سهمي بيش از سرمايهگذاري در تحقيق و توسعه داشته است. كاربرد گسترده ماشينآلات و تجهيزات پيشرفته، عامل اصلي رشد اقتصادي ژاپن بوده است.
در مراحل اوليه توسعه، صنعت اتصالات وارد كردن فناوري را آغاز كرد. در مرحله ابتدايي (1949)، فناوري حرفهاي و تجهيزات مناسب براي ساخت پيچ و مهره وجود نداشت. توليد اتصالات به تكنسينهايي وابسته بود كه در حكم ماشينآلات عمل ميكردند. از قراضهها و مواد زائد فلزي بهعنوان مواد اوليه براي ساخت پيچ و مهره با روشهايي ابتدايي استفاده ميشد. طبيعي است كه اتصالات توليد شده با اين شيوه فاقد هرگونه دقت يا صحت لازم بودند. اما توسعه صنعت اتصالات به همين نحو شكل گرفت.
در سال 1960، گروهي از تكنسينهاي كارخانه Chun Yu دستورالعملهاي مرجع را از كشورهاي پيشرفته اخذ و آن را در طراحي برخي اتصالات بهكار گرفتند. اين امر هيچگاه به توليد محصول نينجاميد. مرحله ابتدايي پيشرفت صنعت اتصالات از فعاليت صادرات به امريكا در طول جنگ ويتنام آغاز شد. وجود برخي گلوگاههاي فني در توليد پيچ، باعث شد تا تكنسينهاي كارخانه Chun Yu از يك شركت قالبساز در ژاپن بازديد كرده و فناوري لازم را بياموزند. اين اولين فعاليت انتقال فناوري غيررسمي در تاريخ صنعت اتصالات بود.
در اوايل دهه 1970، چند سازنده براي خريد ماشينآلات مهرهزني از آلمان و انجام مهندسي معكوس براي فهم ساختار و عملكرد اين ماشينآلات، متحد شدند. اين امر، اولين تلاش اخذ فناوري توليد مهره از يك كشور خارجي بود. ماشين، توانايي توليد 100 تا 200 مهره در دقيقه را داشت. شركتهاي Chun Yu و San Shing تلاشهايي را براي تعمير كلي ماشينها و افزايش بهتر بازدهي آنها آغاز كردند.
در 1973، با بهبودي چشمگير سرعت توليد ماشين به 400 تا 500 مهره در دقيقه رسيد. پس از آن ماشيني با سرعت بالاي هزار تا 2 هزار مهره در دقيقه ابداع شد كه دقت آن از نوع آلماني نيز بيشتر بود. توسعه فناوري توليد پيچهاي استحكام بالا و اتصالات خودرو، توسط كارخانه Chun Yu و فناوري آهنگري سرد و توليد مهره، توسط كارخانه San Shing انجام گرفت.
توليد تجهيزات با بازدهي بالا، هزينه توليد را كاهش داد و زمينه مزيت رقابتي را پديد آورد؛ قيمت پايين، تحويل سريع و كيفيت عالي. به اين صورت است كه امروزه صنعت اتصالات تايوان برنده بلامنازع تجارت جهاني اتصالات است.
هنگامي كه تايوان توليد مهره را آغاز كرد، اروپا، امريكا و ژاپن هنوز جلودار بودند. روحيه كارآفرينانه و شجاعانه گروهي از پيشتازان، همراه با غناي تجربه از طريق انتقال فناوري، موجب توسعه نوآوري و تجهيزات بهتر شد.
در دهه 1980، شركتهاي ژاپني از لحاظ بازدهي توليد تجاري الگوهايي بودند كه همگي سعي در الگوبرداري از آنها داشتند. در صنعت اتصالات نيز چنين بود. پس از مرحله تثبيت و بلوغ فناوري توليد انبوه، مرحله دوم سازگارسازي فناوري آغاز شد. در اين مرحله، فناوريهايي كه معرفي ميشدند نه روشهاي توليد بلكه روشهاي مديريتي بودند. شيوههاي مختلف مديريت توليد، مديريت اطلاعات و كنترل كيفيت فراگرفته و بومي شدند.
2. از نفوذ فناوري تا استقرار شبكه فناوري
بهرغم نوآوريهاي مهم فناوري در دهه 1970، نفوذ فناوري اتفاق نيفتاد مگر بعد از تحرك و جابجايي كاركنان ماهر و آموزش ديده در صنعت. به اين ترتيب، ريشه بومي شدن صنعت با سرعتي زياد شروع به رشد كرد. كليد نوآوريهاي صنعت، جابجايي كاركنان تحقيق و توسعه با كارشناسان فني است. تعامل بين كاركنان، ممكن است رسمي يا غيررسمي باشد، اما كانال مهم جريان يافتن ايدهها در درون صنعت يا بين صنايع است. براي رشد شبكه فناوري از طريق فرايند نفوذ و طي طريق از مرحله ابتدايي تا مرحله بلوغ، به دههها وقت نياز است.
كشور تايوان، خطمشي پشتيباني از صنايعي را كه مشخصه آنها فناوري نهچندان پيچيده و كارگر ارزان بود، با جهتگيري صادرات انجام داد. يكي از دلايل رشد قارچگونه صنايع كوچك، همين بود. شمار سازندگان اتصالات از تعداد كم 30 واحد در 1967 امروزه به بالاي هزار واحد رسيده است. بخشي از كاركنان سابق سازندگان بعدها از شركتهايشان جدا شده و خود مستقلاً شركتي تاسيس كردند. امروزه بسياري از صاحبان كارخانههاي توليد اتصالات، كاركنان سابق شركتهاي Chun Yu و San Shing هستند. اين پديده، باعث نفوذ سريع دانش فني شد. شركتهاي جديد براي بقاي خود مجبور به كار كردن در ساعات طولاني و كسب فرصتهاي جديد بودند. طبيعي است كه برآورده ساختن نيازهاي مالي و سرمايهاي براي شركتهاي كوچك آسان نيست. منابع جذب سرمايه آنها معمولاً از طريق دوستان و شبكه اجتماعي بود كه با شركاي تجاري شكل گرفته بود. بسياري از شركتهاي توليدكننده اتصالات با سرمايه كم، از اين راه تاسيس شدند. با توجه به عدم امكان تامين مالي، بيشتر آنها ترجيح ميدادند در ابتداي كار بهعنوان پيمانكار فرعي و سپس مستقل عمل كنند. به اين ترتيب، هسته شبكه توليد تشكيل شد و زمينه مستحكم شدن موقعيت واحدهاي كوچك را در فرايند جذب فناوري فراهم آورد.
مزيتهاي رقابتي پايدار صنعت اتصالات
از اواسط دهه 1980 به بعد، صنعت اتصالات به صنعت شماره يك صادرات تبديل شد. دليل اين امر، وجود مزيتهاي رقابتي پايدار است كه بهنظر ميرسد عمدتاً در «ساخت» مطرح باشد. چهار بعد اين مزيت در «ساخت» به صورت زير تجزيه و تحليل ميشود:
1. توليد مشتريمدار
خواست همزمان مشتريان صنعت اتصالات، سرعت تحويل و رعايت كيفيت است. كارگران و تكنسينهاي آموزش ديده، قادرند ضمن حل مسائل خطوط توليد، حركتهاي بهبود را انجام دهند. هوشمندي كاركنان و انعطافپذيري معقول در فرايند توليد، ضامن دقت عمليات و اقتصادي بودن فرايند انجام كار است.
از آنجا كه پيچ و مهرهها بهطور وسيع در كاميونهاي حمل و نقل و خودروها و ماشينآلات و تجهيزات بهكار ميروند توجه به استانداردهاي ايمني اهميت بسياري دارد. در 1997، اتحاديه اروپا صادركنندگان را ملزم به پذيرش استانداردهاي ISO 9000 كرد. امريكا نيز در 1998 براي اطمينان از ايمني اتصالات وارداتي، PCL 101-592 FQA را اجباري كرد. تا 1997، حدود 640 سازنده تايواني اين الزامات را رعايت ميكردند. پس از اين اقدامات، علاوهبر مزيتهاي اقتصادي، سرعت و رضايت مشتري نيز به مزيتهاي رقابتي افزوده شد.
2. نوآوري مستمر در فناوري
كاربرد فناوري در يك سيستم توليد را ميتوان به سه حوزه تقسيم كرد:
فناوري توليد شامل طراحي و تحقيق و توسعه محصول
فناوري ساخت شامل تجهيزات توليد و مدل كارخانه
فناوري مديريت شامل برنامهريزي توليد و استانداردهاي توليد
در مراحل اوليه، صنعت اتصالات تنها محصولات نهايي اندكي نظير اتصالات چوب و ماشينآلات را كه به عمليات حرارتي نياز نداشتند، توليد ميكرد. با انتقال فناوري از ژاپن، امريكا و آلمان و نيز از طريق انباشته شدن تجارب ناشي از شبيهسازي و نيز نوآوري مستقل، ماشينهاي شكلدهي محصول با سريعترين سرعت توليد و كيفيت بالا، ابداع شد. در مراحل بعدي، با معرفي و عرضه ابزارآلات دقيق و فناوري اطلاعاتي پيشرفته، صنعت اتصالات بهطور ثابت و مستمر تجهيزات اتوماسيون و فناوري مرتبط با كنترل خريد، توليد، بازاريابي و پيمانكاري را وارد كرد. روشهاي كنترل كيفيت نيز از شركتهاي مشاور مديريتي براي پاسخگويي به نيازهاي بينالمللي جذب شد. جهش مستمر در نوآوري و كاربرد فناوري، عرصههاي رقابت در صنعت را مستحكم كرده است.
3. تشكيل شبكه صنعت
شبكه صنعت به مفهوم ارتباط رسمي و غيررسمي شركتها در درازمدت است. از طريق شبكه، اعضا قادرند تشريك مساعي كنند و منابع خود را براي بيشينهسازي منافع مشترك و متقابل، به شراكت بگذارند. شبكه توليد، فرايندي يكپارچه از خريد مواد اوليه و توليد گرفته تا بازاريابي و فروش را در برميگيرد. نيروي محرك تشكيل شبكه، فشار اقتصادي بود كه در زمينههاي صرفهجويي هزينهها، به حداقل رساندن عدم تطابقها و شريك شدن در اطلاعات، تجلي يافته بود. در درون شبكه صنعتي، هر شركت اجازه دارد تنها بر فعاليت زنجيره ارزشي خود تمركز كند تا عمليات اصلي خود را استحكام بخشد و مزيتهاي رقابتي خود را بروز دهد.
در تايوان، تنها تعداد معدودي شبكه صنعتي وجود دارد كه صنايع دوچرخهسازي و توليد كفش در بخش مركزي كشور و صنعت پتروشيمي در بخش جنوبي را شامل ميشود. مسائل جغرافيايي، نفوذ فناوري، شبكهسازي جنبي، همسايگي دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي تشكيل شبكهها را ميسر ميسازد.
4. جهاني كردن توليد
سهم بازار در بازار بينالمللي، با افزايش تجربه صنعت در فناوري توليد و تعميق آن، رشد ميكند. پس از رشد و بلوغ صنعت، خطرپذيري به كناري گذاشته ميشود. با باز شدن فضاي اقتصادي كشورهاي جنوبشرق آسيا، فرايند رويآوري به توليد در خارج از مرزها در تايوان سرعت گرفته است. سرمايهگذاري و توليد در كارخانههاي خارج از كشور منجر به از دست دادن مزاياي رقابتي بنياني نخواهد شد. در دهه گذشته، مالزي، اندونزي و فيليپين مقاصد سرمايهگذاري تايوان بودهاند. در دو دهه گذشته، چين و تايلند هدف سرمايهگذاري بودند. اكنون بيش از 12 سازنده تايواني اتصالات، در چين حضور دارند.
نتيجهگيري
تايوان، صنعت اتصالات را با بهكارگيري ماشينآلات ابتدايي و استفاده از قراضهها و دورريزها بهعنوان مواد اوليه، آغاز كرد. سپس فناوري لازم از كشورهاي پيشرفته نظير ژاپن، امريكا و آلمان منتقل شد. با شبيهسازي مستمر، انباشته شدن تجارب و بهدنبال آن نوآوريهاي مستقل، ماشينآلات دقيق و كيفي توسط صنعت داخلي ابداع شد. فعاليتهاي پيمانكاري، تخصصگرايي و كار در فضاي شبكه صنعتي، در تثبيت شهرت صنعت اتصالات تايوان در بازار جهاني نقش داشت. شبكهسازي، اين امكان را براي كسبوكارهاي كوچك در صنعت فراهم آورد كه بهرغم وجود محدوديت در تامين منابع بر نوآوري فناوري اصلي خود تمركز كنند. اين امر، شركتهاي كوچك را قادر ساخت تا از بسياري جهات با شركتهاي چندميلتي رقابت كنند. صنعت اتصالات تايوان، نمونه موفقي از تشكيل شبكههاي تخصصي را در اين مورد ارائه داد.
انعطافپذيري، پيمانكاري و تخصصگرايي بهعنوان عوامل موفقيت شبكهسازي باقي خواهند ماند. صنعت اتصالات تايوان نه تنها در بازار داخلي به موفقيت دست يافت بلكه با تركيب تامين نيروي كار ارزان خارج از مرزها با فناوري و تجهيزات ساخت داخل، در بازار بينالمللي نيز گسترش يافت. فعاليتهاي انجام شده در زمينه تخصصيسازي، مزيتهاي حوزه ساخت را به همراه داشت. به بياني ديگر، همه منابع توليدي در اين كشور به كار گرفته شد. موفقيت و بقاي صنعت ياد شده در گرو نوآوري مستمر، بهروزآوري فناوري نوين و مهندسي مجدد كسب و كار است.
منابع:
1. R. W. H. Lin; "The impact of Technology transfer on the development of SME in Taiwan", 1998.