Iranian Futurist 
Iranian Futurist
Ayandeh-Negar
Welcome To Future

Tomorow is built today
در باره ما
تماس با ما
خبرهای علمی
احزاب مدرن
هنر و ادبیات
ستون آزاد
محیط زیست
حقوق بشر
اخبار روز
صفحه‌ی نخست
آرشیو
اندیشمندان آینده‌نگر
تاریخ از دیدگاه نو
انسان گلوبال
دموکراسی دیجیتال
دانش نو
اقتصاد فراصنعتی
آینده‌نگری و سیاست
تکنولوژی
از سایت‌های دیگر


در کاخ با شکوه استدلال، حدس درست پادشاه است

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
Twitter Google Yahoo Delicious بالاترین دنباله

[05 Mar 2014]   [ وحید مطلق ]

 

 

 

 

یادداشتی کوتاه درباره تفکر علمی و استنتاج جهشی

 

هنگامی که در اواسط دهه 70 شمسی مشغول به تحصیل در رشته مهندسی شدم به فاصله کوتاهی دچار سرخوردگی اساسی شدم. من از لحاظ ذهنی عادت به "اثبات ریاضی" داشتم اما درس های مهندسی به سرعت از اثبات قضیه ها فاصله می گرفتند و در عوض روابط یا معادلات تجربی آموزش داده می شدند. مثلا "معادله مانینگ" که از آن در طراحی کانال های آبرسانی استفاده می شود محصول تجربه ها و آزمایش های مختلف و حدس های هوشمندانه بود.یعنی این معادلات را از مسیر اثبات قضایای پیاپی به دست نمی آورید. آنها در واقع حدس هایی درست هستند که در آزمون های تجربی زیادی پاسخ درستی می دهند.

همچنین برای پیشنهاد دادن تجربی معادلات جدید مفید که در آن یک قانون فیزیکی بیان می شود از "تحلیل ابعادی" نیز می توان استفاده کرد یعنی اینکه ابعاد فیزیکی دو طرف معادله باید یکی باشند. بنابراین اساسا شما می توانید با تعداد زیادی پارامتر در یک معادله پیشنهادی بازی کنید و اگر فیلتر تحلیل ابعادی را بگذرانید بعید نیست که در مسیر پیشنهاد یک معادله جالب و مفید قرار گرفته باشید که در آزمون های تجربی درست باشد.

اما من اصلا طرفدار معادلات تجربی نبوده و نیستم چه رسد به اینکه بخواهم آنها را حفظ کنم یا به سهولت در موارد مختلف کاربردی از آنها استفاده کنم چون با معادله ای که اثبات نشود مشکل دارم. خوشبختانه پس از ترک دانشگاه این فرصت را داشتم که به صورت خودآموز و پس از مطالعه منابع موجود در اینترنت با نقطه اوج کنونی نبوغ انسان یعنی نسبیت عام اینشتین آشنا شوم. نسبیت عام در واقع یک رابطه عمیق بین هندسه فضازمان خمیده و انرژی - تکانه را در دو طرف یک معادله زیبا و جذاب برقرار می کند:

 G=kT

در این معادله مشخص می شود که یک تانسور ویژه هندسی G مساوی است با تانسور انرژی T ضرب در یک عدد ثابت k

 زیبایی این معادله باورنکردنی است و نظریه محض و استدلال و استنتاج های انتزاعی یکی پس از دیگری شما را به شدت جذب می کنند.

شما در واقع یک کاخ با شکوه و عظمت از تحلیل تانسوری و هندسه خمیده با معماری خیره کننده می سازید. اما خبر ناامید کننده این است که علی رغم اثبات ها و قضیه های دقیق پیاپی، برای کشف این معادله نیاز به "حدس درست" دارید و در واقع "نمی توانید آن را اصول موضوعه قبلی اثبات کنید." این حدس درست عملا نقش یک اصل موضوع جدید یا جهش در استنتاج را ایفاء می کند. به بیان دیگر در این کاخ با شکوه استدلال و استنتاج، حدس درست و هوشمندانه است که بر تخت پادشاهی می نشیند.

به زبان تخصصی ما می دانیم که سمت راست معادله یعنی "تانسور انرژی پایسته است یعنی مشتق هموردای آن صفر می شود." در نتیجه تانسور اینشتین هم که در طرف چپ معادله است باید همین ویژگی را داشته باشد و "باید مشتق هموردای آن صفر شود." اما حدس های بدیهی پیشنهادی برای این تانسور هندسی جواب نمی دهد. با این وجود پس از تقلاهای ذهنی فراوان و طولانی مدت، اینشتین توانست با "حدس درست و هوشمندانه" تانسوری دوبار ادغام شده بر اساس اتحاد بیانکی بسازد که مشتق هموردای آن صفر می شود. معادله مذکور در برابر محک "آزمون تحلیلی" درست بوده و از تناظر کلاسیکی برخوردار است یعنی اینکه در شرایط حدی و محدود شده روی کره زمین یا در منظومه شمسی جواب های آن با معادله گرانش نیوتن تقریبا مساوی می شود. همچنین در "آزمون های تجربی" مختلف مثلا سفت شدن گذشت زمان بر روی زمین و شل شدن گذشت زمان در ارتفاع از زمین، خم شدن مسیر نوری از یک ستاره که هنگام کسوف از کنار خورشید می گذرد، وجود سیاهچاله ها، و چرخش مدار سیاره عطارد پیش بینی های دقیق و درستی دارد. البته باید گفت که هنوز معماها و تناقض نماهای بزرگی مانند ماده تاریک، انرژی تاریک، و بخار شدن سیاهچاله ها نیز وجود دارند که این معادله در برابر آنها به مشکل بر می خورد.

مشابه چنین داستانی در فیزیک کوانتومی که به دنیای اتمی و هسته ای مربوط است اتفاق می افتد. در معادله معروف موجی شرودینگر یا بر حسب نمادگذاری براکت دیراک، یک رابطه عمیق بین عملگرهامیلتونی و ویژه حالت های انرژی در یک فضای اعداد مختلط با ابعاد بی نهایت برقرار می شود:

Hψn=Enψn

این معادله نیز زیبایی و جذابیت خاص خود را دارد چرا که به طرزی باورنکردنی و غیر شهودی نشان می دهد ویژه مقدارهای انرژی مقید به یک میدان پتانسیل بر اساس "اعداد طبیعی" و نه اعداد حقیقی از یکدیگر متمایز می شوند. در کاخ با شکوه و عظمت مکانیک کوانتومی نیز نظریه محض و استدلال و استنتاج های انتزاعی یکی پس از دیگری شما را به شدت جذب می کنند. این نظریه انتزاعی دقیق در واقع حاصل تلاش کسانی است که می خواستند پدیده های عجیب فیزیک کوانتوم را توضیح معقول بدهند.

در اینجا نیز معادله شرودینگر از قضایا و نتایج قبلی اثبات نمی شود بلکه مبتنی بر یک حدس درست و هوشمندانه است. درستی حدس (مانند آنچه که در نسبیت عام اینشتین اشاره شد) از دو مسیر مشخص تایید می شود یکی آزمون تحلیلی و برقراری تناظر با مکانیک کلاسیک در حالت حدی و دیگری آزمون های تجربی متعدد بر مبنای مشاهده طیف اتمی. بنابراین اشخاص فاقد "دانش تحلیلی" و نظری قوی و به دور از آزمایشگاه ها برای "تجربه مشاهده پذیرها" از حدس زدن عاجز خواهند بود چه رسد به اینکه حدس آنها قابل بررسی یا درست باشد.

بنابراین به طور خلاصه می توان گفت که در یک تفکر علمی دقیق و مبتنی بر یک ساز و کار پیچیده شامل اثبات قضیه بعد از اثبات قضیه که بر مبنای اصول موضوعه ساخته می شود، در لحظه نهائی، زمانی که معادله بنیادی تثبیت و حقیقت نمایان می شود، شما به چیزی در فراسو یا بیرون این ساز و کار منطقی و استنتاجی نیاز دارید که همان حدس درست و معقول و هوشمندانه است. درستی حدس البته منوط به این است که با دانش تحلیلی قبلی تناظر برقرار کرده و در ضمن از آزمون های تجربی سربلند بیرون بیاید.

خلاصه اینکه استدلال و استنتاج در قوی ترین حالت آن، یعنی در فیزیک نظری، وابسته به چیزی فراسو و بیرون از خود یعنی حدس و گمان هوشمندانه است و ما نباید خود را فقط محدود به اثبات پس از اثبات کنیم. شاید به همین خاطر است که در نقل قولی معروف از اینشتین می گویند: تخیل مهمتر از دانش است، که البته تبصره ای لازم دارد، اینکه اینجا  "تخیل دانشمند" ملاک است و نه هر کسی که شاید فاقد "دانش تحلیلی" و به دور از "تجربه مشاهده پذیرها" باشد چرا که در غیر این صورت، حدس و گمان دیگر لزوما درست و هوشمندانه نخواهد بود و به جای پادشاه یک گدا بر تخت در کاخ باشکوه استدلال می نشیند

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:


منبع:


بنیاد آینده‌نگری ایران



پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۸ مارس ۲۰۲۴

اندیشمندان آینده‌نگر

+ جعبه ابزاری برای پیشبینی تام استندیج

+ ملافات با اَبر فن آوری  دانیل فراکلین

+ مشاغل آینده تا افق ۲۰۳۰ --

+ دغدغه زندگي خوب دکتر شهیندخت خوارزمی

+ نگاهی به جنبش روسری­ سوزان یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ فکر کردن به آینده، آینده نگری نیست! رضاش

+ آن سوی سرمایه‌داری و سوسیالیسم الوین تافلر

+ هندبوک آینده پژوهی و جمع آوری کمک مالی برای موسسه آینده پژوهی در واشنگتن دی سی وحید وحیدی مطلق

+ آیا دموکراسی آینده ای دارد؟ ترجمه ویکتور وحیدی

+ بیانیه ماموریت و هواداری اندیشکده آینده های سیاره ای https://www.apfi.us

+ نقد کتاب فراسوی دانش: چگونه فنآوری، عصر آگاهی را به پیش می برد  وحید وحیدی مطلق

+ آینده ممکن و مطلوب سال 2050 وحید وحیدی مطلق

+ عقب ماندگی اجتماعی ایرانیان، دلایل و مسائل فرنود حسنی

+ جنگ اوکراین و آینده مشترک ما وحید وحیدی مطلق

+ مدل سازی ریاضی آینده تمدنی به طور کلی و بویژه انسان شناسی پیش نگر‎‎ وحید وحیدی مطلق

+ مهارت‎ های آینده و ضروری که باید داشته باشیم 

+ مقدمه ای بر آینده نگری مهندسین مشاور

+ شناسایی و درک نیروهای کلیدی تعیین کننده در مسیر رویدادهای آینده وحید وحیدی مطلق

+ نقد کتاب هلال، ویلیام،2021 ، فراسوی دانش چگونه فنآوری، عصر آگاهی را پیش می برد. وحید وحیدی مطلق

+ حکایت گربه‌ و سوسیس و سازمان‌های نوآور فرنود حسنی

+ برای مراسم روز جهانی آینده رضا داوری اردکانی؛

+ انسان خردمندتر می‌شود، پوپولیست‌ها بازندۀ اصلی بحران کرونا خواهند بود ماتیاس هورکس

+ سیاست در هیچ جای جهان مبتنی بر علم نیست  رضا داوری اردکانی

+ جامعه شناس دنیای جدید 

+ تکنولوژی‌های نوین و سرنوشت بشر دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی چیست و آینده های متفاوت کدام اند؟ وحید وحیدی مطلق

+ تحلیل محتوا و آینده نگری 

+ نگاهی به سوداگری با تاریخ محمد امینی دکتر شیرزاد کلهری

+ غربت علوم انسانی شاه کلید توسعه نیافتگی. دکتر شهیندخت خوارزمی

+ ماهیت و میراث فکری «آلوین تافلر» در گفت‌وگو با دکتر شهیندخت خوارزمی دکتر شهیندخت خوارزمی

+ دانایی به مثابه قدرت .خرد آینده‌نگری 

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم: گفتگو با شهیندخت خوارزمی  شهیندخت خوارزمی

+ انقلاب چهارم و کار ما هرمز پوررستمی

+ خوارزمی: تافلر کمک می‌کند در دنیای پرخشونت مأیوس نشویم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ فناوری راهی برای رهایی از جنسیت؟ مریم یوسفیان

+ آشتی دادن جامعه با آینده، رسالت اصلی آینده پژوهی دکتر محسن طاهري

+ چهارمین موج تغییر  علی اکبر جلالی

+ در جست‌وجوی یحیی-- پیشگفتاری از دکتر شهیندخت خوارزمی 

+ برنامه حزب مدرن و آینده نگر – بخش دوم احمد تقوائی

+ ⁠⁠⁠به بهانه ی قاعدگی دکتر محسن طاهری

+ مهم ترین مولفه های برنامه یک حزب سیاسی مدرن کدامند ؟  احمد تقوائی

+ علت‌های اجتماعیِ استبداد و فساد نازنین صالحی

+ سخنراني پروفسور شهرياري و دكتر شهين دخت خوارزمي 

+ ظهور جامعه پساصنعتی دانیل بل

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم 

+ خردِ پیشرفت و توسعه رضا داوری اردکانی

+ آینده پژوهی و دغدغه هایش دکتر طاهری دمنه

+ تافلر:نگاه تازه به آينده 

+ سرمایه‌گذاری 80 میلیون دلاری بیل گیتس برای ساخت شهر هوشمند حمید نیک‌روش

+ آینده پژوهی و انواع آینده محسن گرامی طیبی

+ کتاب آینده پژوهی، پارادایمی نوین در برنامه ریزی، با تاکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای علی زارع میرک آباد

+ اجتماع علمی قدرتمند مهمترین نیاز آینده پزوهی در ایران است احد رضایان قیه باشی

+ ایرانی‌ها و فقدان وجدان آینده‌نگر اجتماعی احد رضایان قیه‌باشی

+ ديدگاه‌های سه گانه درباره محركهای آينده نگاری. حسن کریمی فرد

+ استانداردهاي سواد اطلاعاتي. دكتر عشرت زماني

+ آینده نگری استر اتژی فناوری اطلاعات. دکتر امین گلستانی

+ خرد آینده نگری 

+ آینده نگری, برترین مزیت انسانی عباس سید کریمی

+ روش پس نگری در آینده پژوهی دکتر محسن طاهری دمنه

+ جان نقّاد و چشم باز مردم رضا داوری اردکانی

+ واقعیت مجازی و آینده آموزش دکتر محسن طاهری دمنه

+ اقتصاد به مثابه قلب تپنده مریم یوسفیان

+ قدرت تکنیک؛ آینده هم منم رضا داوری اردکانی

+ میل ذاتی تجدد به زمان آینده رضا داوری اردکانی

+ درگاه تخصصی آینده 

+ نسل جدید با بی وزنی مواجه است/ پیاده راه شهر رشت با نگاه آینده پژوهی ساخته شده است 

+ اساتيد ارتباطات:دكتر علي اسدي /بنيادگذاري سنجش افكار در رسانه ملي  

+ در عید نوروز، آینده را هدیه دهید  Vahid Think Tank

+ بسترهای فراگیر شدن طراحی صنعتی در ایران بر پایه الگوهای الوین تافلر 

+ روش‌های پیش‌بینی فناوری.  اندیشکده وحید

+ تاریخ تکرار نمی شود. الوین تافلر

+ آینده کسب و کار در سال 2030 - کتاب صوتی فارسی وحید وحیدی مطلق

+ سندروم یخچال فرنود حسني

+ هفت سازمان آینده پژوه ایرانی در سال 2016 

+ آينده‌پژوهي برآيند پيش‌بيني‌ناپذيري محيط است گفت‌وگو با دکتر سعید خزایی آینده‌پژوه و مدرس دانشگاه

+ آينده پژوهي: از قابليت فردي تا اجتماعي ياورزاده محمدرضا,رضايي كلج فاطمه

+ مبانی نظری و مورد کاوی های مختلف و متنوع  

+ اخذ مدرک حرفه ای آینده پژوهی به صورت حضوری و غیر حضوری از معتبرترین سازمان بین المللی  

+ آزمون های اندیشه ورزی در جهان حسین کاشفی امیری

+ دمینگ و ما صلاح الدین همایون

+ روش آﯾﻨﺪه ﭘﮋوه ﺷﺪن  ﺳﻌﯿﺪ رﻫﻨﻤﺎ

+ نقش هنر در آینده پژوهی الهام سهامی

+ الوین تافلر را بهتر بشناسیم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آیند هنگاری ملی جانشین برنامه های توسعه پنج ساله در علم، فناوری و نوآوری امیر ناظمی

+ پیشگفتار شوک آینده دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی کلید تحول درنقش های توسعه محور و راهبردی مدیریت منابع انسانی دکتر سید اکبر نیلی پور

+ نشست اندیشه 

+ آیا فناوری‌های همگرا آینده را تضمین می‌کنند؟ دکترمحسن رنانی

+ جامعه ای می‌تواند بحران‌هارا پشت سر بگذارد که دو وزیر آینده نگر «آموزش و پرورش» و «ارتباطات» آنرا اداره می‌کنند/ امروز «دانایی» است که قدرت می‌آفریند. جامعه شناسی هنر

+ گزارش برگزاری نشست «تاملی در ایده‌های آینده‌نگرانه تافلر» در گروه افواج 

+ دانایی به مثابه قدرت عاطفه شمس

+ فهم جامعه به کمک ژورنالیسم/ آثار تافلر نوعی جامعه‌شناسی مترویی‌ست 

+ خانیکی: نگاه تافلر نگرانی از آینده را کم کرد 

+ ‍ خلاصه سخنرانی جدید وحیدی مطلق درباره آینده قدرت ایران مدرس بین المللی فدراسیون جهانی آینده‌پژوهی  وحیدی مطلق

+ «آینده نگری» مهارتی سودمند برای مدیران 

+ پیش‌بینی‌های درست و نادرست آلوین تافلر کدام‌ بودند؟ BBC

+ الوین تافلر،آینده‌پژوه و نویسنده سرشناس آمریکایی در سن ۸۸ «‌۸۷»سالگی در گذشت. BBC

+ آینده جهان ، آینده زنان « مجله زنان امروز » مریم یوسفیان

+ آن سوی سرمایه داری و سوسیالیسم الوین تاقلر

+ سیر تحول مطالعات و تحقیقات ارتباطات و توسعه درایران دکتر کاظم معتمد نژاد



info.ayandeh@gmail.com
©ayandeh.com 1995