ای. ام. فورستر در کتاب «ماشین متوقف نمی شود» به پیشگویی درباره آینده ای می پردازد که شباهتی عجیب به جهان امروز دارد، جهانی که در آن به سر می بریم. فورستر می نویسد:



«او می توانست تصویر پسرش را ببیند که در آن سوی کره زمین زندگی می کرد و پسرش هم می توانست مادرش را ببیند... این چیست، عزیزترینم؟... می خواهم بیایی و مرا ببینی. مادر گفت: اما من تو را می بینم! و بیشتر از این چه می خواهی؟...من چیزی مانند تو را می بینم... اما تو را نمی بینم. من از طریق این تلفن چیزی مانند تو را می شنوم، اما تو را نمی شنوم... آن اوج وصف ناشدنی، که فلسفه بی اعتبار شده آن را ماهیت واقعی معاشرت اعلام می کرد، توسط این ماشین نادیده گرفته شد.»


این جملات برای ما در عصری که اینترنت، تلفن همراه، دوربین های دیجیتال و دیگر دستگاه های پیشرفته به طرزی حیرت انگیز توسعه یافته اند و اطرافمان را فرا گرفته اند، جملاتی آشنا است. انگار نویسنده ای با درک شرایط امروزین به توصیف وضعیتی پرداخته که هر یک از ما در آن به سر می بریم و خود را درون آن غرق کرده ایم.«هیوبرت دریفوس» در کتاب « نگاهی فلسفی به اینترنت» با اشاره به این نقل قول از کتاب « ماشین متوقف نمی شود» چنین می نویسد: «ای.ام.فورستر عصری را مجسم می کند که در آن مردم می توانند در همه زندگی شان در اتاق هایشان باقی بمانند و به شیوه الکترونیکی تماس خود را با جهان حفظ کنند. اکنون ما تقریبا به این مرحله از فرهنگ مان رسیده ایم. ما می توانیم از آخرین وقایع در جهان خبردار شویم، خرید کنیم، به پژوهش بپردازیم، با خانواده، دوستان و همکارانمان ارتباط برقرار کنیم، افراد جدید را ملاقات کنیم، بازی کنیم، از راه دور روبات ها را کنترل کنیم و همه اینها را بدون ترک اتاق هایمان انجام دهیم. هنگامی که ما در چنین فعالیت هایی مشغول می شویم، بدن هایمان به نظر نامربوط می آیند و به نظر می رسد که ذهن هایمان در هر کجا که علاقه ما به آن جلب می شود حاضر هستند.»




  • دغدغه ای که «دریفوس» به آن اشاره می کند، با گذشت ۱۲ سال از انتشار کتاب او صورتی دیگر و پررنگ تر به خود گرفته است. سرعت پیشرفت جهان امروز از آن چیزی که متفکر پیشرویی چون او به تحلیل آن پرداخته بود جلوتر رفته است. اگر آن روز ما از دریچه مونیتورهایی که در اتاق های بسته خود نصب کرده بودیم به نظاره جهان می پرداختیم و به گفته او به سفری ذهنی می رفتیم، اکنون با در دست داشتن انواع و اقسام تلفن های همراه هوشمند و دستگاه های دیگری چون تبلت ها، سفرمان صورتی دیگرگونه به خود گرفته است. ما کامپیوترهایمان را در جیب هایمان جا می دهیم، دریچه نگاه به جهان را در دست می گیریم و همچنان که در جهان واقعی، امور روزمره خود را پیش می بریم، گریزی به جهان مجازی می زنیم و در سفری از جنسی دیگر ذهن خود را مشغول می کنیم. در این حرکت، انواع و اقسام برنامه ها نیز ما را یاری می کنند.

برنامه هایی که خود به صنعتی پیچیده تبدیل شده و تا تسخیر ذهن میلیون ها نفر در جهان پیش رفته اند. سرعت حیرت انگیز این صنعت در جهان سویه های مختلفی از زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده است. از ساختار زبان و مکالمات روزمره گرفته تا روابط ما با یکدیگر، هر یک از ما به نوعی نسبت به این پیشرفت واکنش نشان می دهیم. اس ام اس ها، جایگزین مکالمات تلفنی شده و مطالعه انواع نوشته های کوتاه اینترنتی، جایگزین مطالعه کتاب و مقالات سنگین شده است. انواع و اقسام سایت ها در حکم بازارهای مجازی ویترین های خود را در معرض دید میلیون ها مخاطبی قرار داده اند که به صورت روزانه از اینترنت استفاده می کنند. ما از بدن های خود فاصله گرفته ایم و عجیب تر آنکه این رخداد به هیچ وجه برای ما عجیب نیست، از این فاصله لذت می بریم و از فقدان جسم خود چیزی دستگیرمان نمی شود. روزنامه های مجازی، شهروندان مجازی را به خواندن اخبار خود دعوت می کنند. بازارهای مجازی کالاهای خود را به فروش می رسانند و انسان های مجازی با همه دنیا در ارتباطند، ارتباطی دور و نزدیک به هم. قاعده کلی این است.


در جهان جدید که به چنین تصاویری آغشته است، ما به انسان های متفاوتی تبدیل شده ایم. چه بخواهیم و چه نخواهیم قادر به دل کندن از تلفن های همراه خود نیستیم. همچنان که تصور انجام بخشی از امور بانکی یا اداری بدون کمک اینترنت مشکل به نظر می رسد، تصور جهانی بدون رصد اخبار روزمره از طریق اینترنت هم برایمان غیرقابل تحمل است. یادمان نمی آید کی و چرا از خودکار استفاده کرده ایم. همچنان که کسانی نگران فراموش شدن دست خط های شخصی هستند، کسی دیگر به فرستادن نامه از طریق پست فکر نمی کند.


همچنان که روز به روز روابطمان در دنیای واقعی کمتر و کمتر می شود از طریق اینترنت، در دنیایی به شدت شبکه ای از مرزها می گذریم و دیگران را فراسوی جهان و مرز های واقعی مخاطب خود قرار می دهیم. این کلیت یکپارچه در مصرف محصولات مورد علاقه اش قدرت انتخاب دارد، در انتخاب مسیر روزمره اش گرفتار ترافیک نمی شد. با استفاده از مفاهیم تازه ای که برای نسل های پیشین چندان شناخته شده نیست گویش خود را تغییر می دهد. برای هر چیزی که تخیل قدرت تصور آن را دارد، برنامه ای تعریف می کند و با یک گوشی تلفن، همراه آن به مرزهای تخیل و رویا نزدیک می شود. این توصیفی ساده از آن اتفاق بزرگی است که رخ داده و معلوم نیست تا کجا ادامه خواهد یافت. توسعه روزافزون تکنولوژی های نوین این امکان را در اختیار تمامی ساکنان کره زمین قرار داده تا در جهانی موازی، نامرئی و به شدت شبکه ای، شیوه تازه ای از زندگی را تجربه کنند.


شیوه ای که چندان شبیه زندگی های پیش از خود نیست. خوب یا بد، این اتفاقی است که رخ داده و تحلیلگران همپای شتاب خیره کننده آن پیش نرفته اند. شناخت بهتر، این پدیده، تنها زمانی امکان پذیر است که به آن نزدیک شویم، در خیابان هایش قدم بزنیم و همراه مردم جهان ویترین هایش را به تماشا بنشینیم.