Iranian Futurist 
Iranian Futurist
Ayandeh-Negar
Welcome To Future

Tomorow is built today
در باره ما
تماس با ما
خبرهای علمی
احزاب مدرن
هنر و ادبیات
ستون آزاد
محیط زیست
حقوق بشر
اخبار روز
صفحه‌ی نخست
آرشیو
اندیشمندان آینده‌نگر
تاریخ از دیدگاه نو
انسان گلوبال
دموکراسی دیجیتال
دانش نو
اقتصاد فراصنعتی
آینده‌نگری و سیاست
تکنولوژی
از سایت‌های دیگر


نسبت قاعده و پارادايم از نگاه توماس كوهن

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
Twitter Google Yahoo Delicious بالاترین دنباله

[22 Jul 2015]   [ ]

توماس كوهن در بخش «تقدم پارادايم‌ها» از نسبت ميان قاعده، علم عادي و پارادايم سخن مي‌گويد و بر اولويت، الزام‌آوري و كامل‌تر بودن پارادايم در مقايسه با مجموعه قواعد تاكيد دارد. پيش از بررسي ديدگاه كوهن در اين زمينه، با كمك گرفتن از مقاله مسترمن، نگاهي مي‌اندازيم به معنايي كه او در ابتداي اين بخش از پارادايم ارائه مي‌كند و در ادامه نسبت قاعده و پارادايم را بيان خواهيم كرد.

 

معناي پارادايم در بخش «تقدم پارادايم‌ها»

 

 مارگارت مسترمن معناي آمده در اين بخش را مورد يازدهم پارادايم و با تعبير تصوير استاندارد (As a standard illustration) معرفي مي‌كند. اين معنا افزونه‌اي است كه مسترمن آن را در مقاله «ماهيت يك پارادايم» پس از نقل ده مورد اوليه آورده است. پارادايم تا پيش از اين به معاني 1- دستاورد علمي جهان‌شمول؛ 2- افسانه ( ص 30)؛ 3- يك فلسفه و مجموعه‌اي از پرسش‌ها (ص33)؛ 4- يك متن درسي يا كار كلاسي ( ص 39)؛ 5-يك سنت يا مدل ( ص40)؛ 6-دستاورد علمي (ص 40)؛ 7- يك قياس (ص44)؛ 8- يك فرض موفق متافيزيكي (صص47،‌48)؛‌9- يك ابزار پذيرفته شده علمي ( ص 53)؛‌ 10- منبعي از ابزارها (ص 69) در كتاب به كار رفته است. در حالي كه  معناي پارادايم در ابتداي بخش پنجم در پاراگراف زير خلاصه مي‌شود :

 

تحقيق دقيق تاريخي تخصص ويژه‌اي در يك زمان خاص،‌ تصويرهاي تكراري و شبه متعارف ( Quasi-standard and Recurrent illustrations) نظريه‌هاي مختلف را در كاربردهاي مفهومي،‌ مشاهدتي و ابزاري آن نظريه آشكار مي‌كند. اين تصاوير پارادايم‌هاي جامعه علمي هستند كه در كتاب‌هاي درسي، درس‌هاي سر كلاس و تمرين‌هاي آزمايشگاهي نمود پيدا مي‌كنند ( ص.75،‌تاكيد از من)

 

نظر به اينكه يكي از موارد صريح اين معناي پارادايم در اين بخش به كتاب‌هاي درسي، تمرين‌هاي دانشگاهي و كاربرد مفاهيم علمي مربوط است مي‌توان گفت اين تصوير شبه استاندارد بيشتر با معناي چهارم و دهم مقاله قرابت دارد. كوهن در اينجا ديگر از يك دستاورد علمي، فرضيه موفق متافيزيكي و يا سنت سخني نمي‌گويد و هدف او از نوشتن اين بخش (همانطور كه در ابتداي آن نيز اشاره مي‌كند) تعيين نسبت بين قاعده و پارادايم است.

 

نسبت قاعده و پاردايم

 

نكته اول بحث كوهن پس از بيان اين تعريف جديد اينست كه «تعيين پارادايم‌هاي مشترك به معناي تعيين قواعد مشترك نيست». از نظر او مورد دوم ( Determination of rules) نياز به گامي اضافي دارد كه در آن مورخ مي‌بايست پارادايم‌هاي جامعه را با هم و با گزارش‌هاي پژوهشي جاري‌اش مقايسه كند. هدف مورخ در اين گام اضافي يافتن اجزايي ضمني يا صريح است كه احتمالا دانشمندان از پارادايم‌هاي جهان‌شمول‌تر (more global paradigms) انتزاع كرده‌اند. اين اجزا چيزي جز همان اصول و قواعد پذيرفته شده نيستند، اما نكته اينست كه جستجو براي آن‌ها مشكل‌تر از جستجو براي پارادايم‌ها است و به كاميابي رضايت‌بخش نمي‌انجامد.

 

لذا، يك دانشمند مي‌تواند در شناسايي پارادايم با ديگران بحثي نداشته باشد، ‌اما ممكن است نظرش در مورد مسائل تفسير يا عقلاني‌سازي با ديگران فرق كند. اين فقدان توافق بر سر عقلاني‌سازي و نفسير مانع از هدايت تحقيقات دانشمند توسط پارادايم نيست. به تعبير ديگر، در صورت وجود قواعد علم عادي تسهيل مي‌شود اما تشخص آن بستگي به اين قواعد ندارد. كوهن پا را از اين هم فراتر گذاشته و مي‌گويد حتي ضرورتي ندارد كه وجود پارادايم، وجود يك مجموعه قواعد را ملزم كند.

 

اما در صورت نبود قواعد چه چيزي دانشمند را در يك سنت علم عادي قرار مي‌دهد؟ كوهن براي بررسي اين مسئله اين پرسش ويتگنشتاين را مطرح مي‌كند : « چه نيازي داريم كه بدانيم مفهوم صندلي، برگ يا بازي را بايد بدوم ابهام به كار ببريم؟». پاسخ ويتگنشتاين اينست كه اگرچه برخي ويژگي‌هاي اشتراكي بين بازي‌ها وجود دارند اما اين ويژگي‌ها در حد ايت هستند كه نحوه كاربرد مفاهيم را به ما گوشزد كنند. هيچ مجموعه‌اي از ويژگي‌ها (set of attributes) وجود ندارد كه جامع افراد و مانع اغيار باشد. به طور خلاصه از منظر ويتگنشتاين، مفاهيم خانواده‌هاي طبيعي‌اي هستند كه در شبكه در هم پوشان ( overlapping) و ضربدري (crisscross) قرار دارند و وجود همين شبكه است كه ما را در شناسايي شئ يا فعاليت مربوط تبيين مي‌كند؛ تنها در صورت فقدان اين شبكه است كه توفيق در شناسايي شاهدي است براي مجموعه ويژگي‌هاي مشترك.

 

به زعم كوهن همين نظريه را مي‌توان براي بحث از سنت علم عادي به كار گرفت. اشتراك سنت‌هاي علم عادي در وجود مجموعه‌اي از قوانين و مفروضات صريح نيست. دانشمند نمي‌داند يا حتي نيازي ندارد كه بداند چه ويژگي‌هايي به اين الگوها منزلت پارادايمي داده است. به همين دليل هم شايد نيازي به مجموعه كامل قواعد هم نباشد. پارادايم از مجموعه قواعد مقدم، الزام‌آور و كامل تر است و مي‌تواند علم عادي را بدون دخالت قواعد قابل شناسايي تعيين كند. كوهن در ادامه چهار دليل براي  تقدم پارادايم‌ نسبت به قواعد ذكر مي‌كند :

 

1- دشواري شديد شناسايي قواعد هدايت كننده علم عادي كه در ابتداي بخش نيز به آن اشاره مي‌كند.

 

2- دليل دوم ريشه در ماهيت آموزش‌هاي علم عادي دارد. دانشمند مفاهيم،‌قوانين و نظريه‌ها را به طور مجرد و به تنهايي ياد نمي‌گيرد و بلكه از لحاظ تاريخي و تعليمي مقدم هستند و اهميت آن‌ها در كاربرشان نهفته است؛‌كاربردي كه بدون آن حتي نظريه پذيرفته نخواهد شد.

 

3- سومين دليل پيامد آموزش علمي به شكل معكوس (converse) است. علم عادي فقط زماني مي‌تواند بدون قواعد جريان يابد كه جامعه علمي مربوط مسئله و راه‌حل‌هاي خاص را بدون ترديد بپذيرد. لذا،‌ قواعد هنگامي اهميت مي‌يابند كه احساس ناامني نسبت به پارادايم يا الگو پيش آيد. مادامي كه پارادايم مطمئن و استوار است مي‌تواند بدون توافق بر عقلاني‌سازي كاركردش را ايفا كند.

 

4- چهارمين دليل مربوط به مفاهيم انقلاب كوچك و انقلاب بزرگ (small and large) مي‌شود.  به عقيده كوهن برخي از انقلاب‌ها فقط اعضاي يك گروه فوق تخصصي را دامنگير مي‌كنند اما در اينباره كه اين انقلاب‌ها اصلا چگونه رخ مي‌دهند سكوت مي‌كند. توسل به پارادايم به جاي قواعد فهم متنوع حوزه‌ها و تخصص‌هاي علمي را ساده‌تر مي‌كند. قواعد صريح در صورت وجود معمولا ميان يك گروه علمي وسيع ممكن است،‌اما پارادايم‌ها لزومي ندارد اينگونه باشند.

در مجموع، توماس كوهن به صراحت مدعي‌ است كه به طور منطقي پارادايم‌ها پيش از قواعد حضور دارند. با در نظر گرفتن خواسته‌هاي جامعه علمي، پارادايم قواعدي را براي تحقيقات ديكته مي‌كند اما دانشمند نيازي به دانستن آن‌ها ندارد و نيز مفاهيم مورد نظر دانشمند از طريق درس، تمرين و شبكه مربوط به كار گرفته مي‌شوند.

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:


منبع:


بنیاد آینده‌نگری ایران



پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۸ مارس ۲۰۲۴

ستون آزاد

+ جهانِ پس از جنگ غزه  رضا علوی

+ آیا اسراییل بر نفت و گازغزه چیره خواهد شد ؟ رضا علوی

+ توتالیتریسم چیست؟ حسین مولا

+ گفتگو بارد هوش مصنوعی با حسین مولا حسین مولا

+ تفاوت مبارزه جوانان در زمان حکومت شاه ایران برای آزادی و دمکراسی با مبارزه جوانان کنونی برای آزادی و دمکراسی علیه جمهوری اسلامی چیست؟ گفتگو حسین مولا با بارد بزرگترین هوش مصنوعی گوگل

+ دو حادثه مهم  رضا علوی

+ جوانانیکه در جنبش زن زندگی آزادی شرکت کردن در چه سنینی بودند؟ Bard هوش مصنوعی

+ خود آموز دیکتاتورها رندال وود کارمینه دولوکا

+ موانع توسعه دموکراسی در خاورمیانه  دکتر امیر ساجدي

+ راز یک کشتار  رضا علوی

+ آیا غول خفته بیدار می شود ؟  رضا علوی

+ ریزش مداحان در این عاشورا رضا علوی

+ رهبر نقاب دار!  رضا علوی

+ بخش سوم : "لاریجانی ها " ؛ مردانی برای تمام فصول رضا علوی

+ حقوق زنان - کانون درگیری. فرهاد یزدی

+ آمریکا ؛ به کجا چنین شتابان ؟ رضا علوی

+ جهان و ایران در آغاز سال نو خورشیدی. فرهاد یزدی

+ نبرد برای نامزدی  رضا علوی

+ . 

+ ایران لیبرال فرهاد یزدی

+ روز جهانی زنان گرامی باد  گیتی پورفاضل

+ سالروز حمله روسیه به اوکراین فرهاد یزدی

+ کالبد شکافی" پرویز ثابتی" رضا علوی

+ سقوط محسن رنانی

+ فشار برملت ایران از دو سو. فرهاد یزدی

+ نشست واشنگتن – تلاش در راه ذلیل کردن جنبش ملی ایران فرهاد یزدی

+ الگوی روسی چپاول اموال ملی فرهاد یزدی

+ امنیت ملی – بخش دوم فرهاد یزدی

+ امنیت ملی در دهه سوم سده بیست و یکم فرهاد یزدی

+ آیا روسیه، جمهوری اسلامی را به عنوان متحد استراتژیک خود محسوب می کند؟ رضا علوی

+ منافع ملی و استقلال فرهاد یزدی

+ نقش "طنز" و شعار های "کاف دار" در جنبش انقلابی ایران رضا علوی

+ قشر میانه ایران مهرداد: یکی از همکاران سایت آینده نگر

+ دیگر چین به ایران اهمیت نمی‌دهد ! رضا علوی

+ نقش توازن قوا در جهان در خیزش ملی فرهاد یزدی

+ نیروهای مسلح در دو مقطع تاریخی فرهاد یزدی

+ تراژدی جمهوری اسلامی با مهسا امینی آغاز و با محسن شکاری پایان می‌یابد!  دکتر شیرزاد کلهری

+ دستاوردهای جنبش انقلابی ایران یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ از خیزش اجتماعی تا انقلاب سیاسی فرهاد یزدی

+ پایان کار رژیم، تکیه بر عصای سلیمان شیرزاد کلهری

+ انقلاب سیاسی فرهاد یزدی

+ انقلاب مدرن ایران شیرزاد کلهری

+ ادامه خیزش اجتماعی – سیاسی ایران فرهاد یزدی

+ بیانیه شماره ۱ لیدرهای میدانی  لیدرهای میدانی

+ خیزش اجتماعی نسل جوان ایران فرهاد یزدی

+ اولویت پاسداری از یک پارچگی سرزمینی ایران فرهاد یزدی

+ با کمال تاسف و تاثر از در گذشت دوست نازنین مان محمد امینی .

+ اعتراضات مردم و راهکار های روی میز حکومت یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ تعلل نیروهای مسلح فرهاد یزدی

+ آینده در کوتاه مدت فرهاد یزدی

+ سپاه پاسداران و نجات ایران فرهاد یزدی

+ رسالت انسان در برابر آزادی سعیده امین‌زاده

+ ایران – روسیه - اوکراین فرهاد یزدی

+ نیاز به زمان فرهاد یزدی

+ مبارزه مدنی و چرائی آن کیومرث صابغی

+ دو بازنده – یک برنده. فرهاد یزدی

+ نظام سیاسی در ایران آینده فرهاد یزدی

+ آیا بایدن در انتخابات ۲۰۲۴ کاندید خواهد شد ؟ رضا علوی

+ اسطوره سیاسی از دموکراسی آمریکا تا اقتدار گرائی چین پرفسورجیم دیتو

+ اسطوره جدید و آینده سیاسی عربستان سعودی -

+ فرمان فرمایی روسیه بر نظام اسلامی فرهاد یزدی

+ دگرگونی قدرت در کانون نظام فرهاد یزدی

+ برجام در تاریکی رضا علوی

+ برای مام زمین در روز زمین فرهاد یگانه‌

+ تکرار تاریخ، نابودی محتوم دیکتاتورهای بزرگ به دست خودشان است فرهاد یگانه‌

+ چرا رابطه کشورهای غربی و روسیه پس از پایان جنگ سرد، به چنین کابوسی برای اردوگاه کشورهای غربی ختم شد؟ فرهاد یگانه‌

+ تاثیر جنگ اوکراین فرهاد یزدی

+ نوروزتان مبارک .

+ چیرگی «جبهه موافقت» بر «جبهه مقاومت» رضا علوی

+ نخبه گان یا پخمه گان در حکومت اسلامی  رضا علوی

+ رویا یا کابوس ؟ رضا علوی

+ خودکامگی  تیموتی اسنایدر

+ نگاهی بر موقعیت ایران در منطقه فرهاد یزدی

+ در باره انتخابات ۱۴۰۰ مجید / ایران

+ حسن هم از میان ما رفت گروهی از یاران دیروز، امروز و فردای حسن

+ در باره ظریف ... و میدان  مجید / ایران

+ نظام اسلامی و اردوی خاور بر علیه باختر فرهاد یزدی

+ چرا سازمانهای اطلاعا تی معتقدند که آینده جهان تیره و تار است ترجمه: کیومرث صابغی

+ تضمین حداقل درآمد یکسان برای تمام شهروندان. فرهاد طالع

+ قرار داد ۲۵ ساله ؛ ماندگاری حکومت یا ترکمانچای ؟ رضا علوی

+ سخنی با آقای مهاجرانی. محمد امینی

+ مذاکره غرب با نظام اسلامی فرهاد یزدی

+ هنر فاشیست نبودن ترجمه ناصر فکوهی

+ با ناسيوناليسم راه به جايي نمي‌بريم عظيم محمودآبادي

+ در آستانه چهل و دومین سالگرد انقلاب فرهادی یزدی

+ روز سياه  رضا علوي

+ مصباح یزدی ؛ معمار خشونت مقدس و طرا ح "کادرسازی " رضا علوی

+ حمله به ایران و یا حزب الله؟ فرهاد یزدی

+ تهدید از سوی قفقاز فرهاد یزدی

+ بهار آن سال و «بهار هر سال...» محسن یلفانی

+ بحران امنیتی و حکومت نظامیان فرهاد یزدی

+ جستجوی کار در ایران امروز 

+ سیاست دولت نوین آمریکا در منطقه فرهاد یزدی

+ اوباما برجام را آورد و ترامپ آنرا پاره کرد- چرا؟ مجید / ایران

+ ارزش های اندیشه های دکتر فاطمی  رضا علوی

+ مرگ نهائی رژیم  فرهاد یزدی

+ آتش افروزی در قفقاذ فرهاد یزدی

+ اندیشه چپ ، خادم غرب مهندس صلاح الدین همایون

+ تنگ تر شدن حلقه فشار فرهاد یزدی

+ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و اثر آن بر نظام اسلامی فرهاد یزدی



info.ayandeh@gmail.com
©ayandeh.com 1995