Iranian Futurist 
Iranian Futurist
Ayandeh-Negar
Welcome To Future

Tomorow is built today
در باره ما
تماس با ما
خبرهای علمی
احزاب مدرن
هنر و ادبیات
ستون آزاد
محیط زیست
حقوق بشر
اخبار روز
صفحه‌ی نخست
آرشیو
اندیشمندان آینده‌نگر
تاریخ از دیدگاه نو
انسان گلوبال
دموکراسی دیجیتال
دانش نو
اقتصاد فراصنعتی
آینده‌نگری و سیاست
تکنولوژی
از سایت‌های دیگر


سیاستگذاری مشارکتی: تعمیق دموکراسی از طریق برنامه های آینده نگاری

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
Twitter Google Yahoo Delicious بالاترین دنباله

[09 Feb 2015]   [ دکتر امیر ناظمی]

امیر ناظمی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور


برنامة دولت برای مشارکت خبرگان در برنامه ریزیهای کلان کشور و برگزاری آینده  نگاری ملی چیست؟ 


واژهها گاه از فرط به کارگیری افراطی در فضایِ عمومی،  مفهوم و گزندگی خود را از دست میدهند. به همین دلیل  است که هم واژة  «‌مشارکت‌ »و هم واژة  «‌آیندهنگاری1»  واژگانیازدرونتهی شدهمیشوند.امروزهواژةمشارکتدر  مفاهیمی مانند  «‌مشارکت عمومی-خصوصی2»یا  «‌سیاست  مشارکتی 3»یا  «‌تحلیل سیاستهای مشارکتی 4»جایگاه  مهمی دارد. مشارکت در این مفاهیم همان درونمایة  دموکراسیاست.امروزدیگرمعنایدموکراسیبهشرکتدر  انتخابات و دادن رأی محدود نمیشود، بلکه دموکراسی از  طریق امکان مشارکت افراد در خلق آیندة خود و جامعة  خودشان تحقق مییابد. به همین دلیل است که دولتها  اصلیترین تلاشهای خود را در ایجاد نهادهایی مدنی به  منظور افزایش مشارکت جامعه متمرکز میکنند. زمانی  نهادهاییمانندرسانههایا «‌سازمانهایمردم نهاد (‌»سهم(5‌  اهمیت زیادی در تحقق دموکراسی داشتند؛ ولی امروزه  نهادهایی مدرن تر در دنیا شکل گرفته است که میتواند  (‌و  بهتر است بگوییم باید( جذب کنندة مشارکت جامعه باشند.  برخلاف آن که واژة  «‌آیندهنگاری‌ »در جامعة ایران امروز  واژهایدست مالی شدهاستکهبیشازهرچیزینزدیکبه  داستانهایعلمی-تخیلیدانستهمیشود،دردنیاودرحوزه  سیاستگذاری عمومی به فرآیندی گفته میشود که در آن  برنامههای بلندمدت و میان مدت  (‌مانند برنامه های ‌ 5‌ساله  توسعه در ایران( بر پایة مشارکت وسیع خبرگان به صورت  نظاممندوروش مند (‌ونهصرفابااتکابهآمارهاییماننددههاهزار جلسة کارشناسی!( جهت خلق آیندة مطلوب کشور، بر  پایة ادراک خبرگان تدوین میشود. آینده نگاری یک مفهوم  سهوجهی از ترکیب مفاهیم:  .1‌مدیریت راهبردی،‌ .2سیاستگذاری عمومی و  .3‌آیندهپژوهی است. به عنوان  نمونه در برنامة آینده نگاری ژاپن که هر پنج سال یک بار  برگزار میشود، در حدود سه هزار خبرة آن کشور مشارکت  دارند و نظرات آنان بدون هیچ دخل و تصرف و تفسیری،  عیناً برنامة پنج سالهای میشود که برای حوزة صنعت وفناوری سرلوحة حرکت است. این نوع از برنامه ریزی هم  داشتنمسیرتوسعهاستوهمتعمیقوتحکیمدموکراسی.  مقایسةآنباکشوریمانندایرانکهدرآنداشتنبرنامةپنج  ساله خودش تبدیل به یک آرمان شده است!، شکاف  دموکراسیرانشانمیدهد.


آیندهنگاری بر خلاف آن که در جامعه تنها محدود به  معنای غایت اندیشی و دورنگری دانسته میشود، به معنای  مشارکتخبرگاندرخلقآیندةحوزه هایتخصصیاست.به  زبان ساده تر، در فرآیند آینده نگاری خبرگان هر حوزه  (‌به  عنوان نمونه حوزة سلامت( برنامة توسعةآن‌ ‌حوزه  (‌مثالً  توسعة سلامت( را بر اساس انتخاب گزینه های مناسب تر از  میانگزینه هایمتنوعوبدیل،مینگارند؛درستبه مانندیک  فرآیندرأیگیری.اینبرنامهدیگرنهنیازیبهابلاغدارد،نه  نیازی به هزار دستگاه نظارتی که حراست برنامة توسعه را  برعهده داشته باشند. اهمیت برنامه های آینده نگاری را  میتواندرقالبپنجکارکرداصلی6خالصهنمود:‌ ‌ 


.1  افزایش تعهد به برنامه:


برنامههای آینده نگاری بر پایة مشارکت خبرگان است و  همینمشارکتبههمراهخود،تعهدآنانرابرایپیاده سازی  بههمراهدارد.زمانیکهبرنامهتوسطخبرگانتدوینمیشود،  این دولت است که برنامة خود را از خبرگان میگیرد و نه  برعکس. در کشور ما برنامه ابزار اعمال حاکمیت دولتها  است.برنامه ریزیدروضعیتفعلی،گفتمانیاستکهدرآن  حاکمانخودرابه مثابةچوپانانیمیبینندکهوظیفهدارندتا  تودةجامعهرابهراهدرستهدایتنماید،امادرآینده نگاری،  اینحاکمانهستندکهبرنامةحرکتخودراازجامعةوسیعخبرگان (‌ونهمحدودبهحاکمان(دریافتمیکنندتامبادابه  اشتباهتصمیمبگیرند.

.2  افزایش هماهنگی میان بازیگران: 

در برنامه های آینده نگاری این که چه کسی خبره است و  ترکیب خبرگان چگونه باشد، اهمیت زیادی دارد. به زبان  دیگر، این که چه کسانی حق رأی و انتخاب گزینه های  توسعه را دارند، ضرورت دارد. برخلاف آنچه در تدوین  برنامهها در کشور ما دیده میشود، مشارکت کنندگان تنها  زینت یک برنامة از پیش مشخص نیستند!، خبرگان تنها  وظیفةشرکتدرکارگروه هایطوفانفکریراندارند،بلکه  خبرگانگزینه هاراهمطرحوهمانتخابمیکنند.خبرگان  با ترکیب حدود پنجاه-شصت درصد از بخش خصوصی،  سی-چهل درصد از جامعة دانشگاهی-پژوهشی و تنها در  حدود پنج تا ده درصد از میان سیاستگذاران انتخاب  میشوند.همینمشارکتدرفرآیندبرنامه ریزیخودمنجربه  هماهنگیمیاننقش آفرینانواقعیجامعهمیشود.


.3  شکلگیری اجماع:


خبره مفهومی غیرسیاسی است. به همین دلیل است که با  مشارکت همة خبرگان  (‌و نه فقط بخشِ موافق دولت(،  برنامهها غیرسیاسی تدوین میشوند. با تغییر دولتها دیگر  مسئولین نمیتوانند مدعی شوند که برنامة پیشین توسط  دولتپیشینتدوینشدهودولتجدیدنیازبهبرنامةجدید  دارد! آیندهنگاری در ذات خود سیاسی زدایی در حوزه های  تخصصی را به همراه دارد. دیگر نگاه سیاسی به حوزه های  تخصصی نمیشود، چرا که خبرگان خود برای حوزة خود  برنامةتوسعهمینویسندونهسیاسیونیازبیرونازآنحوزه  که در تمامی حوزه ها ادعای تخصص دارند! اجماع نتیجة  آیندهنگاریاستونیازیبهقانونودستورالعملوابلاغیهو  مجازاتندارد.اجماعبرپایةروشهاییعلمیماننددلفییا  سناریوها و مشارکت خبرگان شکل میگیرد. به این ترتیب  برنامهریزیخودابزارایجاداجماعمیشودونهاسبابشکاف  درجامعه. 


.4  بهبود ارتباطات:


تخصصیشدنرونداجتناب ناپذیردنیایتوسعه یافتهاست.این  تخصصیشدن اما گاه منجر به شکلگیری زبان هایی  تخصصیمیشودکهارتباطاترابهشدتکاهشمیدهد.بهعنوان نمونه متخصصین اقتصاد با زبانی اقتصادی چنان در  خصوص برنامه ریزی سخن میگویند که خبرگان حوزهای  مانندمخابراتنهادراکیازآنصحبتهادارندونهبرنامهای  را که اقتصاددانان مینویسند، قبول دارند. در آینده نگاری  مشارکتبراساسابزارهایعلمیبایددرفرآیندیباشدکه  خبرگانبهانتخابازمیاندیدگاههایبدیلدستبزنند.بر  همیناساسالزماستدیدگاههایبدیلبتوانندبهساده ترین  زبانمفاهیمخودرابرایخبرگانآنحوزهارائهدهندتارأی  الزم را کسب نمایند. در آینده نگاری درست به مانند یک  فرآیند رأی گیری و انتخاباتی دیدگاههای توسعه باید وارد  رقابتشوندورأی دهندگانمتخصصینوخبرگانهستند.


.5  نگاه بلندمدت:


اگر بر پایة بسیاری از مطالعات بپذیریم که جامعة ایرانی  جامعهای کوتاه نگر است، اهمیت این کارکرد دوچندان  میشود. آینده نگاریها از یکسو، تصویری بلندمدت ارائه  میدهند و از سوی دیگر، برنامه هایِ اقدام کوتاه مدت.  شکلگیری گفت وگو میان دیدگاههای مختلف توسعه، به  صورتضمنیجامعهرابهسمتنگاهبلندمدتسوقمیدهد.  آیندهنگاری گفتمان بلندمدتنگری را در جامعه خلق و  تحکیممیکند.


امروزکهدرآستانةتدوینبرنامةپنجسالةششمتوسعه  هستیم،شایدبایداینپرسشراازسیاستگذارداشتکه «‌اینشیوةبرنامه ریزیدرکدامکشورهایجهانهنوزوجوددارد  که دولت بر آن تأکید میکند؟ » ،  «‌کدام کشورها سازمان  برنامه (‌بهشیوةسازمانبرنامهوبودجه ایکهقراراستاحیا  شود(دارند؟ » ، «‌چرابایدمابرروشهاییاصرارداشتهباشیم  کهدردنیایامروزمنسوخشده اندوازرویکردهاوروشهایی  چشم بپوشیم که دنیای امروز بر پایة آن برنامه ریزی  میکند؟ » ؛آیاتیمبرنامه ریزیازخوداینسئوالرانمیپرسد  که «‌چرادنیادیگربهاینشیوهبرنامه ریزینمیکند؟‌»آیاتیم  برنامة ششم بهترنیستدرشیوة کار خود بازاندیشیکند؟


1 Foresight 2 Public Private Partnership (PPP) 3 Participatory Policy 4 participatory policy analysis (PPA) 5 NGO6 5C: Commitment, Coordination, Consensus, Communication, Concentration on longer-term


 


مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:


منبع:


بنیاد آینده‌نگری ایران



جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۹ مارس ۲۰۲۴

اندیشمندان آینده‌نگر

+ جعبه ابزاری برای پیشبینی تام استندیج

+ ملافات با اَبر فن آوری  دانیل فراکلین

+ مشاغل آینده تا افق ۲۰۳۰ --

+ دغدغه زندگي خوب دکتر شهیندخت خوارزمی

+ نگاهی به جنبش روسری­ سوزان یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ فکر کردن به آینده، آینده نگری نیست! رضاش

+ آن سوی سرمایه‌داری و سوسیالیسم الوین تافلر

+ هندبوک آینده پژوهی و جمع آوری کمک مالی برای موسسه آینده پژوهی در واشنگتن دی سی وحید وحیدی مطلق

+ آیا دموکراسی آینده ای دارد؟ ترجمه ویکتور وحیدی

+ بیانیه ماموریت و هواداری اندیشکده آینده های سیاره ای https://www.apfi.us

+ نقد کتاب فراسوی دانش: چگونه فنآوری، عصر آگاهی را به پیش می برد  وحید وحیدی مطلق

+ آینده ممکن و مطلوب سال 2050 وحید وحیدی مطلق

+ عقب ماندگی اجتماعی ایرانیان، دلایل و مسائل فرنود حسنی

+ جنگ اوکراین و آینده مشترک ما وحید وحیدی مطلق

+ مدل سازی ریاضی آینده تمدنی به طور کلی و بویژه انسان شناسی پیش نگر‎‎ وحید وحیدی مطلق

+ مهارت‎ های آینده و ضروری که باید داشته باشیم 

+ مقدمه ای بر آینده نگری مهندسین مشاور

+ شناسایی و درک نیروهای کلیدی تعیین کننده در مسیر رویدادهای آینده وحید وحیدی مطلق

+ نقد کتاب هلال، ویلیام،2021 ، فراسوی دانش چگونه فنآوری، عصر آگاهی را پیش می برد. وحید وحیدی مطلق

+ حکایت گربه‌ و سوسیس و سازمان‌های نوآور فرنود حسنی

+ برای مراسم روز جهانی آینده رضا داوری اردکانی؛

+ انسان خردمندتر می‌شود، پوپولیست‌ها بازندۀ اصلی بحران کرونا خواهند بود ماتیاس هورکس

+ سیاست در هیچ جای جهان مبتنی بر علم نیست  رضا داوری اردکانی

+ جامعه شناس دنیای جدید 

+ تکنولوژی‌های نوین و سرنوشت بشر دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی چیست و آینده های متفاوت کدام اند؟ وحید وحیدی مطلق

+ تحلیل محتوا و آینده نگری 

+ نگاهی به سوداگری با تاریخ محمد امینی دکتر شیرزاد کلهری

+ غربت علوم انسانی شاه کلید توسعه نیافتگی. دکتر شهیندخت خوارزمی

+ ماهیت و میراث فکری «آلوین تافلر» در گفت‌وگو با دکتر شهیندخت خوارزمی دکتر شهیندخت خوارزمی

+ دانایی به مثابه قدرت .خرد آینده‌نگری 

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم: گفتگو با شهیندخت خوارزمی  شهیندخت خوارزمی

+ انقلاب چهارم و کار ما هرمز پوررستمی

+ خوارزمی: تافلر کمک می‌کند در دنیای پرخشونت مأیوس نشویم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ فناوری راهی برای رهایی از جنسیت؟ مریم یوسفیان

+ آشتی دادن جامعه با آینده، رسالت اصلی آینده پژوهی دکتر محسن طاهري

+ چهارمین موج تغییر  علی اکبر جلالی

+ در جست‌وجوی یحیی-- پیشگفتاری از دکتر شهیندخت خوارزمی 

+ برنامه حزب مدرن و آینده نگر – بخش دوم احمد تقوائی

+ ⁠⁠⁠به بهانه ی قاعدگی دکتر محسن طاهری

+ مهم ترین مولفه های برنامه یک حزب سیاسی مدرن کدامند ؟  احمد تقوائی

+ علت‌های اجتماعیِ استبداد و فساد نازنین صالحی

+ سخنراني پروفسور شهرياري و دكتر شهين دخت خوارزمي 

+ ظهور جامعه پساصنعتی دانیل بل

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم 

+ خردِ پیشرفت و توسعه رضا داوری اردکانی

+ آینده پژوهی و دغدغه هایش دکتر طاهری دمنه

+ تافلر:نگاه تازه به آينده 

+ سرمایه‌گذاری 80 میلیون دلاری بیل گیتس برای ساخت شهر هوشمند حمید نیک‌روش

+ آینده پژوهی و انواع آینده محسن گرامی طیبی

+ کتاب آینده پژوهی، پارادایمی نوین در برنامه ریزی، با تاکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای علی زارع میرک آباد

+ اجتماع علمی قدرتمند مهمترین نیاز آینده پزوهی در ایران است احد رضایان قیه باشی

+ ایرانی‌ها و فقدان وجدان آینده‌نگر اجتماعی احد رضایان قیه‌باشی

+ ديدگاه‌های سه گانه درباره محركهای آينده نگاری. حسن کریمی فرد

+ استانداردهاي سواد اطلاعاتي. دكتر عشرت زماني

+ آینده نگری استر اتژی فناوری اطلاعات. دکتر امین گلستانی

+ خرد آینده نگری 

+ آینده نگری, برترین مزیت انسانی عباس سید کریمی

+ روش پس نگری در آینده پژوهی دکتر محسن طاهری دمنه

+ جان نقّاد و چشم باز مردم رضا داوری اردکانی

+ واقعیت مجازی و آینده آموزش دکتر محسن طاهری دمنه

+ اقتصاد به مثابه قلب تپنده مریم یوسفیان

+ قدرت تکنیک؛ آینده هم منم رضا داوری اردکانی

+ میل ذاتی تجدد به زمان آینده رضا داوری اردکانی

+ درگاه تخصصی آینده 

+ نسل جدید با بی وزنی مواجه است/ پیاده راه شهر رشت با نگاه آینده پژوهی ساخته شده است 

+ اساتيد ارتباطات:دكتر علي اسدي /بنيادگذاري سنجش افكار در رسانه ملي  

+ در عید نوروز، آینده را هدیه دهید  Vahid Think Tank

+ بسترهای فراگیر شدن طراحی صنعتی در ایران بر پایه الگوهای الوین تافلر 

+ روش‌های پیش‌بینی فناوری.  اندیشکده وحید

+ تاریخ تکرار نمی شود. الوین تافلر

+ آینده کسب و کار در سال 2030 - کتاب صوتی فارسی وحید وحیدی مطلق

+ سندروم یخچال فرنود حسني

+ هفت سازمان آینده پژوه ایرانی در سال 2016 

+ آينده‌پژوهي برآيند پيش‌بيني‌ناپذيري محيط است گفت‌وگو با دکتر سعید خزایی آینده‌پژوه و مدرس دانشگاه

+ آينده پژوهي: از قابليت فردي تا اجتماعي ياورزاده محمدرضا,رضايي كلج فاطمه

+ مبانی نظری و مورد کاوی های مختلف و متنوع  

+ اخذ مدرک حرفه ای آینده پژوهی به صورت حضوری و غیر حضوری از معتبرترین سازمان بین المللی  

+ آزمون های اندیشه ورزی در جهان حسین کاشفی امیری

+ دمینگ و ما صلاح الدین همایون

+ روش آﯾﻨﺪه ﭘﮋوه ﺷﺪن  ﺳﻌﯿﺪ رﻫﻨﻤﺎ

+ نقش هنر در آینده پژوهی الهام سهامی

+ الوین تافلر را بهتر بشناسیم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آیند هنگاری ملی جانشین برنامه های توسعه پنج ساله در علم، فناوری و نوآوری امیر ناظمی

+ پیشگفتار شوک آینده دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی کلید تحول درنقش های توسعه محور و راهبردی مدیریت منابع انسانی دکتر سید اکبر نیلی پور

+ نشست اندیشه 

+ آیا فناوری‌های همگرا آینده را تضمین می‌کنند؟ دکترمحسن رنانی

+ جامعه ای می‌تواند بحران‌هارا پشت سر بگذارد که دو وزیر آینده نگر «آموزش و پرورش» و «ارتباطات» آنرا اداره می‌کنند/ امروز «دانایی» است که قدرت می‌آفریند. جامعه شناسی هنر

+ گزارش برگزاری نشست «تاملی در ایده‌های آینده‌نگرانه تافلر» در گروه افواج 

+ دانایی به مثابه قدرت عاطفه شمس

+ فهم جامعه به کمک ژورنالیسم/ آثار تافلر نوعی جامعه‌شناسی مترویی‌ست 

+ خانیکی: نگاه تافلر نگرانی از آینده را کم کرد 

+ ‍ خلاصه سخنرانی جدید وحیدی مطلق درباره آینده قدرت ایران مدرس بین المللی فدراسیون جهانی آینده‌پژوهی  وحیدی مطلق

+ «آینده نگری» مهارتی سودمند برای مدیران 

+ پیش‌بینی‌های درست و نادرست آلوین تافلر کدام‌ بودند؟ BBC

+ الوین تافلر،آینده‌پژوه و نویسنده سرشناس آمریکایی در سن ۸۸ «‌۸۷»سالگی در گذشت. BBC

+ آینده جهان ، آینده زنان « مجله زنان امروز » مریم یوسفیان

+ آن سوی سرمایه داری و سوسیالیسم الوین تاقلر

+ سیر تحول مطالعات و تحقیقات ارتباطات و توسعه درایران دکتر کاظم معتمد نژاد



info.ayandeh@gmail.com
©ayandeh.com 1995